Wsparcie psychologiczne dla dziecka z atopowym zapaleniem skóry

Atopowe Zapalenie Skóry to choroba przewlekła, nie tylko dermatologiczna, ale i wpływająca na psychikę dziecka. Potrafi być uciążliwa i wywrócić życie do góry nogami. Dlatego dziecko z AZS potrzebuje niekiedy wsparcia psychologicznego. Spytaliśmy specjalistę, jak wspierać dziecko z AZS.

Atopowe zapalenie skóry to zapalna alergiczna choroba skóry związana z uczuleniem na substancje znajdujące się w środowisku. Rozpoczyna się zazwyczaj we wczesnym dzieciństwie i ma długotrwały przebieg z tendencją do nawrotów, nawet po dłuższym czasie. Dlatego wpływa na rozwój dziecka i jego psychikę.

Charakterystycznym objawem AZS jest uporczywy świąd skóry, wywołujący rozdrażnienie, problemy ze spaniem i koncentracją, a także agresję i poczucie osamotnienia. Z tego powodu dzieci z AZS wymagają niekiedy wsparcia psychologicznego. Dobry specjalista pomoże dziecku oswoić chorobę i nauczyć się z nią żyć.

Spis treści

1. Atopowe zapalenie skóry to przyczyna i skutek stresu
2. Nadmierna troska o dziecko z AZS
3. Pozwól pomóc sobie i dziecku z AZS
4. Pokaż malcowi, że z AZS da się żyć
5. Pomóż dziecku zrozumieć jego chorobę
6. Relacje dziecka z AZS z rówieśnikami

Atopowe zapalenie skóry to przyczyna i skutek stresu

Atopowe zapalenie skóry jest kapryśne. Uderza, potem na pewien czas przycicha, by ponownie uprzykrzać życie. Chociaż trudno przewidzieć, kiedy AZS zaatakuje, to wiadomo na pewno, że jednym z największych winowajców jest stres. A pojawia się wtedy, kiedy najbliżsi małego atopika sami nie radzą sobie z problemem.

Jak zatem pomóc dziecku? Jak zauważa psycholog, dr Jagoda Różycka, w każdym okresie życia stres u dzieci przejawia się w innych zachowaniach.

- W pierwszym roku życia niemowlę jest szczególnie wrażliwe na zdarzenia nowe, na które nie jest przygotowane. Reaguje wtedy uogólnionym napięciem całego ciała - wyjaśnia dr Różycka. - Do końca drugiego roku życia dziecko rozróżnia dobro i zło, a do końca trzeciego nabiera świadomości siebie jako osoby mającej wpływ na otoczenie.

Przez to staje się podatne na stres, który wynika z niespełnienia określonych oczekiwań. Do końca 4 roku życia stres może zamienić się w poczucie winy z powodu jego odczuwania, tak samo jak z powodu braku satysfakcjonujących osiągnięć.

W wieku 5-6 lat dziecko porównuje swoje umiejętności z wartościami i kompetencjami obecnymi w jego środowisku. Reakcje innych stają się wyznacznikiem oceny samego siebie, jednocześnie mogąc stać się także źródłem stresu - dodaje ekspertka.

Nadmierna troska o dziecko z AZS

Stres związany z wieloma ograniczeniami częściej i intensywniej odbija się na stanie zdrowia niż drobne odstępstwa. Lepiej jest więc pozwolić od czasu do czasu na małe lody, niż codziennie powtarzać: „Nie wolno”.

Bądź czujna, bo jeśli podporządkujesz życie chorobie, będzie ono dalekie od normalności, której dziecko potrzebuje. Ono nie chce być wyjątkowe z powodu zmian na skórze, ale dlatego, że pięknie rysuje czy szybko biega.

Jeśli w domu wybuchają konflikty, bo tata wykąpał dziecko w wodzie bez emolientów, a babcia dała kanapkę z jajkiem, które uczula, to dziecko czuje się nie tylko gorsze, ale też winne, myśląc, że to ono i jego problem są przyczyną domowych kłótni.

Pozwól pomóc sobie i dziecku z AZS

Bardzo często mama staje się rodzinnym ekspertem w dziedzinie AZS i wydaje polecenia, jak postępować. Listy zaleceń są coraz dłuższe i bardziej szczegółowe. Zajmujesz się niemal wyłącznie chorobą. W oczach dziecka przestajesz być mamą, a stajesz się lekarzem.

Spróbuj „dzielić się” dziecięcą atopią z innymi. Na zmianę smarujcie dziecko i chodźcie z nim do lekarza. Świadomość, że nie jesteś sama, da ci energię i poczucie, że dziecko może liczyć na wiele osób.

Dobrym rozwiązaniem jest również przekazanie dziecku części odpowiedzialności za chorobę, oczywiście w zakresie dostosowanym do jego wieku – pamiętanie o lekach i systematycznej pielęgnacji skóry, a także dbaniu o dietę – dzięki temu zyska ono częściowe poczucie kontroli, nad tym, co się z nim dzieje.

Pokaż malcowi, że z AZS da się żyć

Jeśli koledzy ze szkoły uprawiają jakiś sport czy mają hobby, poszukajcie dyscypliny, która nie będzie kolidowała z chorobą. Ale najpierw upewnij się, czy nie odmawiasz dziecku chodzenia na jakieś zajęcia tak na wszelki wypadek.

Zrezygnuj z gotowania oddzielnych potraw tylko dla niego. To czasochłonne, a dziecku może być przykro, gdy rodzice i rodzeństwo jedzą co innego: nic się nie stanie, jeśli czasami wszyscy zjedzą naleśniki na mleku sojowym.

Czytaj: Jakie są objawy AZS? Czy wysypka i krostki to objaw atopowego zapalenia skóry?

Pielęgnacja skóry atopowej niemowlaka: 12 zasad pielęgnacji skóry z AZS

Zdaniem eksperta

dr Jagoda Różycka, Psycholog, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 7 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Górnośląskie Centrum Medyczne im. Prof. Leszka Gieca

AZS określane jest jako choroba psychosomatyczna, czyli taka, w której sfera psychiczna – zachowanie, emocje, reakcje – odgrywa niezwykle ważną rolę, odpowiednio zaostrzając lub łagodząc jej objawy. Reakcje w tej chorobie są nasilane na skutek silnych emocji i stresu poprzez przyśpieszenie krążenia i rozgrzania skóry.

Prowokuje to świąd, zaczerwienienie, czasami opuchliznę. Dziecko reaguje na nie złością, rozdrażnieniem i niecierpliwością, które są potęgowane przez trudności ze snem i zmęczenie. Jak można przypuszczać, stres istotnie nasila występowanie objawów AZS.

Pomóż dziecku zrozumieć jego chorobę

Mówiąc do dziecka i przy nim o atopii, nie używaj określeń medycznych, ale języka dla niego zrozumiałego – tak, by umiało powtórzyć, co mu jest. Wyjaśnienie, na czym polega jego choroba, sprawia, że przestaje się bać i domyślać. Umie też przekazać swoją wiedzę kolegom i nie naraża się na przykre sytuacje.

Wytłumacz dziecku, że ma bardzo wrażliwą skórę, którą łatwo podrażnić i trzeba ją chronić specjalnymi kosmetykami. Ważne jest, by dziecko umiało samo odpowiadać na pytania typu: „Czy to zaraźliwe?”.

Zamiast ciągle powtarzać: „Pani doktor zabroniła jeść czekolady” (zakazy rodzą bunt), lepiej włącz dziecko do obserwowania objawów i zachęcaj do wniosków („Sam widzisz, że po batoniku rączki bardziej cię swędzą”).

Codzienne zabiegi mogą powodować uzasadniony protest. Jeśli słyszysz: „A ty i tata nie musicie”, pokaż, że ty też używasz balsamu po kąpieli. To nie kara, a codzienna troska o siebie. Codzienna pielęgnacja skóry powinna kojarzyć się z przyjemnym rytuałem, a nawet zabawą.

Relacje dziecka z AZS z rówieśnikami

Wyjaśnij, że ludzie różnie reagują na to, czego nie znają. Zamiast zachęcać do unikania kontaktów, zaproście do domu kolegę (we dwójkę trudniej o konflikt, a łatwiej poznać się lepiej i znaleźć wspólny język). Potem przyjdzie czas na rewizytę. Można spotkać się na neutralnym gruncie – w kinie, kręgielni.

Jeśli malec nie wie, co powiedzieć, to unika dzieci, by uniknąć pytań. Albo to rówieśnicy odsuwają się od niego, bo nie wiedzą, czym grozi kontakt z wysypką i to jest zrozumiałe. Potrenujcie w domu takie sytuacje. Możesz poprosić o pomoc waszego lekarza lub psychologa.

Podkreślaj, że każde dziecko jest inne. I każde ma coś, z czego nie jest zadowolone, choć nie zawsze o tym mówi. Jeden kolega nosi okulary, inny jest najniższy w klasie. Ale też każde dziecko jest w czymś najlepsze.

Czytaj: Dieta dziecka z AZS. Co dawać do jedzenia dziecku z atopowym zapaleniem skóry?

Jak kąpać dziecko z AZS? Kąpiel niemowlęcia z wrażliwą skórą i atopowym zapaleniem skóry

miesięcznik "Zdrowie"