Siwe włosy u dziecka - jaka jest przyczyna przedwczesnego siwienia?

Pojawienie się siwych pasm włosów na głowie dziecka zawsze budzi niepokój rodziców. Siwienie włosów jest zjawiskiem fizjologicznym, związanym ze starzeniem się organizmu. Zwykle rozpoczyna się między 30 a 40 rokiem życia, jednak nie jest to regułą. Kluczową role odgrywa tu genetyka i czynniki środowiskowe, a wiek w którym włosy zaczynają siwieć jest sprawą bardzo indywidualną. A co jeśli siwe włosy pojawią się już u kilkulatka?

Kolor włosów dzieci dziedziczony jest po rodzicach i dziadkach. Przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka głowa pokryta jest meszkiem płodowym, które z czasem ulega wytarciu. W miejscu meszku płodowego pojawiają się właściwe włosy jednak ich kolor może zmieniać się aż do okresu dojrzewania.

Zdarza się, że u kilkuletniego dziecka pojawią się siwe włosy, a przecież siwienie u dzieci nie mieści się jednak w granicach fizjologii i zawsze powinno wzbudzić czujność u rodzica, ponieważ przedwczesne siwienie może być symptomem wielu groźnych chorób.

Spis treści

1. Najczęstszą przyczyną siwienia włosów u dzieci jest nadczynność tarczycy
2. Podejrzenie nadczynności tarczycy może nasunąć także obecność wola, czyli powiększonej tarczycy
3. Anemia może powodować siwienie włosów u dzieci
4. Do przyczyn siwienia włosów należą też choroby genetyczne

Najczęstszą przyczyną siwienia włosów u dzieci jest nadczynność tarczycy

Do najczęstszych przyczyn nadczynności tarczycy u dzieci należy choroba Graves-Basedowa. Jest to choroba autoimmunologiczna polegająca na wytwarzaniu przeciwciał przeciwko receptorom TSH w tarczycy, w wyniku czego następuje wzmożone wydzielanie hormonów tarczycy – znacznie przewyższające potrzeby organizmu.

Objawy nadczynności tarczycy, szczególnie u małych dzieci, mogą być niespecyficzne i łatwe do przeoczenia. Należą do nich:

• Przyspieszona akcja serca
• Wzmożona potliwość
• Nerwowość, rozdrażnienie
• Chudnięcie
• Wypadanie i siwienie włosów

Podejrzenie nadczynności tarczycy może nasunąć także obecność wola, czyli powiększonej tarczycy

Diagnostyka opiera się na wykonaniu badań laboratoryjnych – TSH, FT3 i FT4 a także oceny poziomu przeciwciał anty-TSHR. Dostępne są 3 metody leczenia – farmakologiczne polegające na przyjmowaniu leków osłabiających czynność tarczycy tzw. tyreostatyków, leczenie jodem promieniotwórczym, a także leczenie chirurgiczne polegające na całkowitym lub częściowym usunięciu tarczycy.

Siwienie włosów w przypadku nadczynności tarczycy ma tendencje do cofania się po wdrożeniu odpowiedniego leczenia, a w miejscu siwych pasm wyrastają nowe o prawidłowej barwie.

Szybka diagnostyka i leczenie nadczynności tarczycy u dzieci jest niezwykle istotna, ponieważ nieleczona może doprowadzić do zaburzeń rozwoju dziecka.

Anemia może powodować siwienie włosów u dzieci

Kolejna przyczyną siwienia włosów u dzieci jest anemia, szczególnie anemia z niedoboru żelaza. Jeżeli dziecko uskarża się na zmęczenie, bóle i zawroty głowy, kołatanie serca, czy duszność, a do tego ma bladą skórę, śluzówki jamy ustnej a także siwiejące i łamliwe włosy – warto udać się do lekarza w celu diagnostyki niedokrwistości.

Anemia z niedoboru żelaza może być spowodowana niedostateczną podażą żelaza w diecie , nieprawidłowym wchłanianiem żelaza z przewodu pokarmowego, zwiększonym zapotrzebowaniem na żelazo – szczególnie w okresie dojrzewania, a także zwiększoną utratą krwi np. podczas obfitych miesiączek.

Czytaj: Chroniczne zmęczenie: jak je rozpoznać i jakie zrobić badania?

Diagnostyka niedokrwistości opiera się na wykonaniu morfologii z rozmazem, stężenia żelaza, ferrytyny i transferryny a także badań dodatkowych w celu ustalenia przyczyny niedokrwistości.

Leczenie opiera się na suplementacji żelaza przez okres 4-6 miesięcy. W przypadku zaobserwowania objawów sugerujących anemię należy zgłosić się do lekarza, ponieważ długotrwała niedokrwistość prowadzi do niedotlenienia tkanek i narządów, co negatywnie wpływa na rozwój dziecka.

Do przyczyn siwienia włosów należą też choroby genetyczne

• Zespół Waardenburga

Jest to złożony zespół wad genetycznych charakteryzujący się niedosłuchem, plamami bielaczymi na skórze, jasnymi tęczówkami oraz jasnym kosmykiem włosów. Jest to niezwykle rzadka choroba genetyczna, występująca z częstością 1 na 40 000 dzieci.

Wyróżnia się 4 typy zespołu Waardenburga: typ 1 i typ 2 charakteryzuje się przedwczesnym siwieniem oraz występowaniem jasnego pasma włosów.

Diagnostyka rozpoczyna się już w okresie noworodkowym – podejrzenie zespołu Waardenburga może być wysunięte na podstawie przesiewowego badania słuchu wykonywane każdemu noworodkowi w Polsce, a także charakterystycznego wyglądu twarzy i braku pigmentacji tęczówek, rzęs i brwi. Ostateczne rozpoznanie stawiane jest na podstawie badań genetycznych.

W związku z tym, że zespół Waardenburga jest chorobą genetyczną obecnie nie istnieje leczenie przyczynowe tej choroby. Terapia opiera się na rehabilitacji i leczeniu objawowym.

• Zespół Wernera

Zespół Wernera to choroba polegająca na przedwczesnym starzeniu się. Pierwsze objawy tej choroby obserwowane są zwykle pod koniec okresu dojrzewania, jednak może ona ujawnić się wcześniej.

Do podstawowych objawów zespołu Wernera należą choroby typowe dla wieku podeszłego – zaćma, siwienie lub utrata włosów, miażdżyca, osteoporoza czy choroby układu sercowo-naczyniowego.

Jest to niezwykle rzadka choroba, występująca z częstością 1 na 100 000 dzieci. Diagnostyka opiera się na badaniach genetycznych. Obecnie nie istnieje skuteczne leczenie przyczynowe, a terapia opiera się na zmniejszaniu dolegliwości i objawów choroby poprzez farmakoterapię, zabiegi chirurgiczne, okulistyczne i rehabilitacyjne.

• Bielactwo nabyte

Bielactwo nabyte jest chorobą polegającą na stopniowym odbarwianiu się skóry i utracie barwnika we włosach. Jest to choroba o niejasnej etiologii – dużą rolę przypisuje się czynnikom genetycznym i immunologicznym. Chorzy na bielactwo posiadają bardzo wiele przeciwciał skierowanych przeciwko własnym tkankom (autoprzeciwciał), w tym także przeciwko komórkom barwnikowym (melanocytom).

Bielactwo dotyka ok. 1% populacji światowej, a początek choroby występuje zwykle między 10 a 20 rokiem życia. Do objawów bielactwa zalicza się występowanie plam odbarwionych (depigmentacyjnych) na skórze. Plamy te mają rożne rozmiary i lokalizację – najczęściej występują na twarzy. Do objawów bielactwa należy także przedwczesne siwienie oraz łysienie plackowate.

Czytaj: Wypadanie włosów u dzieci: dlaczego dzieci łysieją? Przyczyny, objawy, leczenie

Rozpoznanie stawiane jest na podstawie typowych objawów klinicznych – najczęściej nie są konieczne dodatkowe badania. Istnieje wiele metod leczenia bielactwa nabytego, jednak obecnie żadne z nich nie prowadzi do całkowitego wyleczenia. Do metod leczniczych bielactwa zalicza się farmakoterapię opartą na stosowaniu glikokortykosteroidów, inhibitorów kalcyneuryny oraz pochodne witaminy D. Odnotowano także wysoką skuteczność fotochemioterapia (terapia PUVA), która jest leczeniem pierwszego wyboru w przypadku dużych ognisk bielactwa.

W ostatnich latach dużym postępem w leczeniu bielactwa było zastosowanie metod chirurgicznych polegających na przeszczepianiu komórek barwnikowym w obszary odbarwionej skóry.

• Zespoł ataksja-teleangiektazja

Jest rzadką chorobą genetyczną, występującą u 1 na 100 000 dzieci. Choroba rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie objawiając się ataksją móżdżową (zaburzeniami równowagi), poszerzeniem naczyń włosowatych na twarzy, małżowinach usznych i spojówkach (teleangiektazje), niedoborami odporności prowadzącymi do nawracających infekcji, a także siwieniem włosów. Zespół ataksja-teleangiektazja predysponuje także do wystąpienia chorób nowotworowych, szczególnie białaczek i chłoniaków.

Czytaj: Choroby neurologiczne u dzieci. Jakie to choroby i jak się objawiają?

Diagnostyka opiera się na badaniach laboratoryjnych, oceniających poziom przeciwciał klasy IgG, IgA i IgE. Wykonuje się także badania obrazowe – rezonans magnetyczny głowy, badanie okulistyczne, RTG klatki piersiowej.

Czytaj: Rentgen u noworodka – kiedy konieczny jest RTG u malutkiego dziecka

Niestety, nie istnieje w chwili obecnej skuteczne leczenie przyczynowe. Terapia opiera się na rehabilitacji oraz leczeniu objawowym. W 2019 roku rozpoczęła się jednak 3 faza badań klinicznych projektu IEDAT, którego celem jest wprowadzenie do leczenia ataksji-teleangiektazji niskich dawek glikokortykosteriodów. Wyniki wstępnej fazy badań są bardzo obiecujące i stanowią wielką szansę ma skuteczne leczenie tej choroby.

Do przyczyn przedwczesnego siwienia należy też stosowanie chemioterapii w celu leczenia chorób nowotworowych – podczas leczenia włosy staja się bardzo osłabione, traca barwnik i mają tendencję do wypadania. Po zakończeniu leczenia jednak włosy odrastają w naturalnym kolorze i w dobrej kondycji.
Przedwczesne siwienie włosów zawsze wymaga konsultacji lekarskiej, ponieważ może być ono spowodowane wieloma groźnymi chorobami.

lek. Agnieszka Michalak