Macica - jak jest zbudowana? Funkcjonowanie i choroby macicy

Macica znajduje się w jamie miednicy, jest silnie umięśniona. "Macica dwurożna, tyłozgięcie macicy, trzon macicy, szyjka macicy..." Pewnie słyszałaś już te pojęcia. Zastanawiasz się jednak jak właściwie zbudowana jest macica, że jest w stanie utrzymać dziecko przez kilka miesięcy? Przeczytaj wszystko o macicy i o jej chorobach.

Spis treści

1. Budowa macicy: prawidłowa budowa i wady budowy macicy
2. Mięśniaki macicy i inne choroby macicy

Macica ma kształt gruszki i ok. 7 cm długości. Rola macicy jest ściśle związana z rozrodczością. Połączona jest z jajowodami, w których dojrzewają żeńskie komórki jajowe (gamety żeńskie) i to właśnie w niej rozwija się płód aż do momentu narodzin. Dlatego w ciągu 9 miesięcy macica rozrasta się i jej objętość powiększa się z kilku ml do ok. 5000 ml! 

Budowa macicy: prawidłowa budowa i wady budowy macicy

Macica składa się z kilku elementów, m.in. jamy, trzonu oraz kanału szyjki macicy. Trzon macicy to jej najgrubsza i najszersza część, zbudowana z mięśni gładkich oraz z tkanki łącznej. Mięśnie mają właściwość kurczenia się, co jest niezbędnym elementem wydania dziecka na świat w czasie porodu. Jama macicy jest miejscem, w którym zagnieżdża się zarodek. Z błony śluzowej macicy oraz z komórek otaczających zarodek powstaje łożysko, którego zadaniem jest dostarczanie do płodu tlenu, substancji odżywczych, przeciwciał itd. oraz wytwarzanie hormonów. Szyjka macicy jest elementem, który łączy macicę z pochwą i ma kształt kanału. Jej zadaniem jest odprowadzanie krwi menstruacyjnej na zewnątrz, wprowadzanie plemników do wewnątrz macicy. W trakcie cyklu, szyjka zmienia swoją konsystencję i stopień nawilżenia śluzem. Po zapłodnieniu zamyka się czopem śluzowym chroniąc płód przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. W czasie porodu zmiękcza się i rozszerza, dzięki czemu dziecko może wyjść na świat. W budowie macicy często występują niewielkie nieprawidłowości (wady budowy macicy). Jednym z nich jest tyłozgięcie macicy. Prawidłowo zbudowana macica jest zgięta do przodu i położona prawie pod kątem prostym w stosunku do pochwy. Zdarza się jednak, że może ona być odchylona do tyłu (np. z powodu istnienia mięśniaków), tworząc z pochwą kąt rozwarty. Objawami takich problemów mogą być bóle w dole brzucha lub w okolicy krzyża. Tyłozgięcie macicy nie ma wpływu na płodność kobiety, jednak jego przyczyny mogą obniżać szansę na zapłodnienie. Mowa tu np. o zapaleniu przydatków czy o endometriozie. Niekiedy po porodzie tyłozgięcie znika.

Zobacz też: Macica w ciąży: jak wygląda macica w ciąży i jak się zmienia przez 9 miesięcy?

Mięśniaki macicy i inne choroby macicy

Macica jest narządem, o którym mówi się w kontekście ciąży, ale także w kontekście chorób macicy, w tym dolegliwości związanych z niepłodnością. Z powodu dużej częstotliwości występowania chorób kobiecych, warto pamiętać o regularnych badaniach ginekologicznych, dzięki którym można w porę wykryć problem i rozpocząć jego leczenie.

Nowotwory macicy - objawy

Jedną z najpoważniejszych chorób macicy są nowotwory. Dotyczą one zwykle trzonu macicy. Charakterystycznymi objawami nowotworów są krwawienia między menstruacjami, brązowe upławy, bóle w podbrzuszu. Na nowotwory szczególnie narażone są kobiety, które nie rodziły oraz kobiety w okresie menopauzy. W przypadku zdiagnozowania raka, często niezbędne jest wycięcie macicy.

Polipy macicy - przyczyny powstania, objawy, leczenie

Macica jest wyściełana od wewnątrz mięśniami gładkimi oraz błonami, m. in. błoną śluzową. Polipy macicy to przerośnięte fragmenty błony śluzowej. Polipy mogą rozwijać się w szyjce macicy (tzw. szyjkowe) lub w jamie macicy (endometrialne). Przyczyną ich powstawania są często zaburzenia hormonalne, a ich objawy to krwawienia pomiędzy miesiączkami, plamienia w czasie stosunku.

Polipy macicy mogą utrudniać zapłodnienie lub nawet prowadzić do poronienia. Dlatego po ich zdiagnozowaniu niezbędne jest podjęcie leczenia, polegającego na podaniu hormonów lub na wyłyżeczkowaniu macicy – obecnie najpopularniejszą metodą jest tu histeroskopia. Polipy mogą przerodzić się w komórki nowotoworowe i mogą być wówczas powodem usunięcia macicy, czyli histeroktomii.

Mięśniaki macicy - objawy, leczenie

Częstymi chorobami są mięśniaki macicy, czyli niezłośliwe nowotwory, które powstają z tkanki mięśniowej macicy w trzonie macicy. Są charakterystyczne dla okresu okołomenopauzalnego. Mięśniaki macicy zazwyczaj objawiają się bolesnymi i obfitymi krwawieniami, przedłużającymi się miesiączkami, plamieniami między menstruacjami oraz bólami podbrzusza, czasem parciem na pęcherz lub dyskomfortem w czasie stosunku.

W zależności od wielkości (mięśniaki mogą być małe lub mieć nawet średnicę kilku centymetrów), ilości i umiejscowienia usuwa się je lub leczy farmakologicznie. Mięśniaki, które pojawiają się u kobiet w wieku rozrodczym mogą utrudnić zajście w ciążę lub być niekiedy przyczyną poronień.

Endometrioza - przyczyny, objawy, leczenie

Stosunkowo rzadką, a nadal nie do końca poznaną dolegliwością jest endometrioza. Endometrium to błona śluzowa wyściełająca jamę macicy, zaś endometrioza, to jej nieprawidłowe zlokalizowanie.

Endometrioza może pojawić się zarówno w obrębie mięśnia macicy (w jajowodzie, w pochwie) lub w narządach położonych pobliżu układu płciowego. Jest to choroba trudna do zdiagnozowania, uciążliwa i nawracająca, choć nie jest groźna (rzadko zmiany przeradzają się w złośliwe).

Objawy endometriozy to obrzmienie i bolesność w obrębie zmian oraz gromadzenie się w nich krwi. Objawem endometriozy zlokalizowanej w jajowodach może być bezpłodność. Endometrioza wymaga leczenia operacyjnego lub farmakologicznego. Zabieg chirurgiczny może obejmować usunięcie ognisk endometriozy lub też całych narządów (np. jajników, macicy). Leczenie farmakologiczne polega na podaniu leków hormonalnych.

Przeczytaj także: Poronienie - przyczyny i objawy poronienia samoistnego

Małgorzata Wójcik