Wirusowe zapalenie wątroby typu A. Jakie są objawy WZW typu A?

Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) spowodowane jest wirusem (HAV). WZW typu A - znane także jako żółtaczka pokarmowa lub choroba brudnych rąk - jest przyczyną ok. 1.5 miliona przypadków ostrego zapalenia wątroby rocznie. Jak objawia się i jak można się zarazić wirusowym zapaleniem wątroby typu A?

Wirusowe zapalenie wątroby typu A to choroba wywołana wirusem zapalenia wątroby typu A. Wirus występuje najczęściej w krajach rozwijających się, gdzie warunki sanitarne i higieniczne są na niskim poziomie. Należą do nich kraje Azji Południowej, Afryki Środkowej i Południowej.

Do niedawna Polska oraz inne kraje rozwinięte były miejscami, w których wirus WZW typu A występował rzadko. W ostatnich latach odnotowano jednak aż 85-krotny wzrost zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby typu A, w związku z tym bardzo ważna jest znajomość pierwszych objawów choroby zwanej żółtaczka pokarmową oraz metody jej leczenia. 

Spis treści:

1. Drogi zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu A
2. Jakie są objawy WZW typu A?
3. Leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu A
4. Jakie są rokowania w wirusowym zapaleniu wątroby typu A
5. Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby A

Drogi zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu A

Jedynym rezerwuarem wirusa WZW typu A jest człowiek. Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest tzw. „chorobą brudnych rąk”, a więc związane jest z niedostateczną higieną rąk oraz spożywaniem nieodpowiednio przygotowanych posiłków, w tym niemytych warzyw i owoców lub piciem skażonej wody - stąd inna nazwa choroby: żółtaczka pokarmowa.

Poza drogą pokarmową wirus zapalenia wątroby typu A szerzy się również przez kontakt z osobą chorą. Osoba zakażona jest zakaźna dla otoczenia na 14-21 dni przed do około siedmiu dni po wystąpieniu objawów klinicznych.

Zakażenie możliwe jest również przez kontakt seksualny z osobą chorą oraz drogą krwionośną poprzez użycie skażonej igły u narkomanów.

Do największych czynników ryzyka infekcji wirusem zapalenia wątroby typu A należą:

• bliski kontakt z chorym
• podróż do kraju częstego występowania HAV
• spożywanie owoców morza, zwłaszcza surowych ostrych z nieznanego źródła
• picie nieprzegotowanej wody z kranu lub nieznanego źródła, a także picie napojów z lodem w krajach częstego występowania HAV
• kontakty seksualne, zwłaszcza analne
• usuwanie odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz konserwacja służących do tego urządzeń.
• kontakty z dziećmi uczęszczającymi do żłobków lub przedszkoli

Czytaj: Bezpiecznie pod palmami, czyli o szczepieniach przed podróżą

Jakie są objawy WZW typu A?

Okres od zakażenia się do wystąpienia pierwszych objawów może wynosić od 15 do 50 dni (średnio 30 dni). W pierwszym okresie choroby występują objawy grypopodobne – osłabienie, gorączka, męczliwość, bóle mięśni i stawów. W kolejnym okresie dołączają się objawy ze strony układu pokarmowego, nudności, ból brzucha.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A występuje najczęściej w postaci bezżółtaczkowej, z nieznacznym tylko powiększeniem wątroby i podwyższeniem enzymów wątrobowych nieznacznie powyżej normy. W przypadku postaci żółtaczkowej do objawów dołącza się również ściemnienie moczu i odbarwienie stolca.

Objawy ogólne nie są nasilone i najczęściej ustępują po 3-4 dniach, zwiększone wartości enzymów wątrobowych utrzymują się natomiast aż do 4 tygodniu po wyleczeniu.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A nie powoduje nieodwracalnego uszkodzenia wątroby i nie przechodzi w stan przewlekłego zapalenia wątroby.

Podejrzenie zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu A stawiane jest na podstawie stwierdzenia objawów klinicznych oraz obecności czynników ryzyka. Ostateczne rozpoznanie ustalane jest na podstawie obecności we krwi przeciwciał anty-HAV w klasie IgM.

Obecność przeciwciał w tej klasie świadczy o nowym, aktywnym zakażeniu. Klasa IgG przeciwciał świadczy o przebytym, wyleczonym zapaleniu wątroby typu A. Przeciwciała anty-HAV w klasie IgM stopniowo, w miare zdrowienia, zastępowane są przeciwciałami klasy IgG, które pozostają we krwi do końca życia.

Leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu A

Nie ma specyficznego leku na wirusowe zapalenie wątroby typu A. Leczenie polega wyłącznie na łagodzeniu dolegliwości ze strony układu pokarmowego, czy obniżanie gorączki. W związku z faktem, iż wirus atakuje wątrobę należy unikać leków, które są metabolizowane w wątrobie.

W okresie choroby i rekonwalescencji należy unikać aktywności fizycznej, w przypadku złego samopoczucia w fazie ostrej wskazany jest odpoczynek w łóżku. W ostrej fazie choroby należy stosować dietę lekkostrawną w proporcji 70% łatwo przyswajalne węglowodany, 10–20% tłuszcze i 10% białka, ze stopniowym rozszerzaniem zgodnie z indywidualną tolerancją.

Powrót do zwykłej diety zalecany jest stopniowo w ciągu pół roku. Należy dbać o odpowiednie nawodnienie, pijąc ok. 2,5 litra wody na dobę. Zdecydowanie przeciwwskazane jest spożywanie alkoholu, nawet w małych ilościach, przez pół roku od zakażenia, zaleca się również jego znaczne ograniczenie w późniejszym okresie.

Jakie są rokowania w wirusowym zapaleniu wątroby typu A

Bardzo rzadko, częściej u osób po 50. r. ż. i z przewlekłą chorobą wątroby na innym tle, występuje nadostre lub piorunujące zapalenie (ostra niewydolność wątroby), które jest chorobą potencjalnie śmiertelną, wymagającą intensywnego leczenia i hospitalizacji.

W pozostałych przypadkach jednak rokowanie jest pomyślne, śmiertelność wynosi ok. 0,14%, jednak u pacjentów powyżej 40. roku życia, w związku ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia nadostrego zapalenia wątroby śmiertelność wzrasta dwudziestokrotnie. Przebieg choroby może być przedłużone, a objawy obniżające komfort życia mogą występować aż do 6 miesięcy po infekcji.

Szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A

Wirusowe zapalenie wątroby typu A to choroba, której można uniknąć. Istnieje szczepionka zawierająca inaktywowany (zabity) wirus HAV, lub w formie szczepionki dwuwalentnej, dzięki której możliwe jest uzyskanie odporności zarówno na wirusowe zapalenie wątroby typu A jak i WZW typu B.

Szczepienia są szczególnie zalecane osobom wyjeżdżającym do krajów endemicznego występowania choroby, pracownikom służby zdrowia, żłobków, przedszkoli, pracującym w wojsku, pracownikom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności, pracownikom oczyszczalni ścieków, obsługi urządzeń kanalizacyjnych i innych mających kontakt z nieczystościami, dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym i młodzieży, które nie chorowały na WZW A, pacjentom z przewlekłymi chorobami wątroby, zakażonym HIV, mężczyznom utrzymującym stosunki z mężczyznami.

Szczepionka jest w pełni bezpieczna, powikłania, które może wywołać to ból w miejscu wkłucia i krótkotrwały ból głowy. Szczepienie to ma udowodnione 99% skuteczności przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu A, a odporność po szczepieniu jest długotrwała.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest chorobą, której można uniknąć, poprzez szczepienia, a także poprzez stosowanie się do zasad higieny. Wyjeżdżając w regiony o wysokim wskaźniku występowania wirusa HAV należy szczególnie uważać na żywność, którą spożywamy, a także pić wodę mineralną z fabrycznie zamkniętych butelek.

Czytaj: Aktualny kalendarz szczepień - szczepienia obowiązkowe i zalecane

lek. Agnieszka Michalak