Zakrzepica żył głębokich polega na tym, że w wyniku niekorzystnych czynników w żyle powstaje skrzeplina (potocznie: zakrzep). To choroba, która często występuje w ciąży oraz po porodzie, stanowiąc poważne zagrożenie dla zdrowia matki. Jak ją wykryć wcześnie i jak zapobiegać zakrzepicy?
Spis treści
Czy zakrzepica może być groźna?
Samo powstanie skrzepliny nie jest jeszcze niebezpieczne dla życia – przylega ona zwykle do ściany naczynia, utrudniając przepływ krwi, ale nie jest to śmiertelne zagrożenie.
Niestety, u niektórych chorych jej większe lub mniejsze fragmenty mogą się oderwać. Po oderwaniu się od ścianek żył (zwykle dotyczy to żył kończyn dolnych), skrzepliny docierają wraz z krwią do tętnicy płucnej, powodując zator. U części chorych może dojść wtedy do zatrzymania krążenia i oddychania, a to często oznacza natychmiastową śmierć.
Inne groźne konsekwencje zakrzepicy to: zespół pozakrzepowy (objawiający się brązowymi przebarwieniami skóry łydek), owrzodzenia podudzi i nadciśnienie płucne. Zakrzepica wraz z jej najczęstszym powikłaniem, czyli zatorem tętnicy płucnej, składa się na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową (ŻChZZ). To obecnie trzecia pod względem częstości występowania choroba układu krążenia.
Jakie są przyczyny zakrzepicy?
Bezpośrednią przyczyną powstania skrzepliny jest utrudniony przepływ krwi z powodu długiego unieruchomienia lub choroby krwi ułatwiające jej krzepnięcie.
Do czynników sprzyjających chorobie należą:
- zabiegi operacyjne, szczególnie chirurgia ortopedyczna (złamanie szyjki kości udowej, kości udowej lub miednicy) i onkologiczna,
- rozległe urazy,
- niewydolność serca,
- niewydolność oddechowa,
- ciąża i połóg,
- doustna antykoncepcja,
- stosowanie niektórych leków hormonalnych,
- wiek powyżej 40 lat,
- przebyta zakrzepica żylna i zator tętnicy płucnej,
- żylaki,
- otyłość,
- udar mózgu,
- unieruchomienie, np. długie przebywanie w pozycji siedzącej (powyżej 6 godzin).
Ciąża zwiększa ryzyko zakrzepicy
Ryzyko powstania zakrzepów zwiększa się u kobiet w ciąży z wielu powodów, m.in. na skutek oddziaływania na żyły hormonów produkowanych przez łożysko, a także ucisku ciężarnej macicy na naczynia, którymi krew płynie z dolnej połowy ciała.
Bardziej zagrożone są ciężarne, które wcześniej długo stosowały hormonalne środki antykoncepcyjne. Ryzyko tej choroby żył zwiększają również predyspozycje genetyczne (występowanie choroby w rodzinie).
Uwaga: operacja cesarskiego cięcia też sprzyja zakrzepicy, dlatego tak ważne jest wczesne wstanie z łóżka i poruszanie się.
Zobacz również: Ból w klatce piersiowej w ciąży - przyczyny. Kiedy do lekarza?
Ciąża z COVID-19 może sprzyjać zakrzepicy - naukowcy pracują już nad profilaktyką
Zakrzepica to choroba, którą ciężko wykryć
Zakrzepica często przebiega bezobjawowo, a poza tym objawy choroby są niecharakterystyczne, to znaczy, że występują też w innych schorzeniach. Są to:
- obrzęk kończyny dolnej
- miejscowy ból w obrębie uda lub łydki
- zaczerwienienie skóry na nodze
- zwiększony obwód chorej nogi (różnica obwodów między kończyną zdrową i chorą jest większa niż 3 cm)
- nadmierne ucieplenie skóry
- ból w łydce w czasie zginania stopy.
Zator płucny mogą natomiast zapowiadać: nagły napad duszności, bóle w klatce piersiowej, przyspieszenie oddechu. Jeśli zauważysz u siebie któreś z tych objawów, szybko skontaktuj się z lekarzem i opowiedz o swych obawach.
We wczesnej diagnostyce zakrzepicy pomoże badanie ultrasonograficzne naczyń z oceną przepływów (USG duplex Doppler). Można je zrobić na własną rękę. Bardziej specjalistyczne badania wykonuje się na zalecenie lekarza.
Jak uchronić się przed zakrzepicą w ciąży?
Ryzyko zakrzepicy żylnej i zatoru tętnicy płucnej zmniejszają wszelkie działania poprawiające przepływ krwi i zapobiegające jej zastojowi. Powinnaś więc dbać o prawidłową wagę – zdrowo się odżywiać (ograniczyć zwłaszcza tłuszcze), być aktywna fizycznie, unikać długotrwałego przebywania w pozycji siedzącej, a po operacji jak najszybciej zmuszać się do ruchu.
Ciężarne o podwyższonym ryzyku wystąpienia zakrzepicy powinny nosić specjalne rajstopy oraz stosować profilaktycznie leki przeciwzakrzepowe. Leki takie (heparyny drobnocząsteczkowe) powinna otrzymać każda osoba, u której planowana jest operacja chirurgiczna – zarówno przed operacją, jak i po niej.
miesięcznik "M jak mama"
