Kiedy z dzieckiem pójść do psychologa, a kiedy do pedagoga i psychiatry?

Wizyta dziecka u psychologa, pedagoga lub psychiatry jest skutecznym sposobem m.in. na poradzenie sobie z trudnymi emocjami, problemami w nauce lub zaburzeniami rozwoju. W jakich konkretnie sytuacjach warto udać się do psychologa lub psychiatry, a w jakich do pedagoga?

Już na początku warto podkreślić, że wizyta u psychologa, psychiatry lub pedagoga nie w każdym przypadku oznacza, że dziecko będzie musiało podjąć długotrwałą terapię. Zdarza się, że problem rozwiązuje pojedyncza konsultacja ze specjalistą.

Dodatkowo warto pamiętać, co często jest powodem odwlekania wizyty, że pójście z dzieckiem do psychologa, psychiatry lub pedagoga, nie czyni rodziców gorszymi. Niestety wielu z nich, zamiast myśleć o dobru, które przynoszą dziecku, podejmując próbę rozwiązania problemów, uważa, że jest to ich porażka rodzicielska, burząca obraz rodziców idealnych.

Lęk opiekunów jest zrozumiały, jednak warto pamiętać, że te próby poprawy sytuacji są tak samo korzystne dla dziecka, jak te, gdy rodzice udają się do stomatologa, by wyleczyć chory ząb dziecka lub do pediatry, gdy maluch ma kaszel. W jakich zatem sytuacjach warto udać się do tych specjalistów?

Spis treści:

1. Czy do psychologa można iść już z niemowlakiem?
2. Wizyta u psychologa z przedszkolakiem. Kiedy warto z niej skorzystać?
3. Kiedy wybrać się do psychologa ze starszym dzieckiem lub nastolatkiem?
4. Jak przygotować dziecko na pierwszą wizytę u psychologa?
5. Czym różni się psycholog od pedagoga?
6. W jakich sytuacjach wystarczy wizyta dziecka u pedagoga?
7. Kiedy należy zwrócić się o pomoc do psychiatry?

Czy do psychologa można iść już z niemowlakiem?

Już w okresie niemowlęcym maluch może mieć trudności rozwojowe, które zaniedbane, mogą skutkować problemami w przyszłości, w tym związanymi m.in. z rozwojem intelektualnym, emocjonalnym, fizycznym i psychicznym. Dlatego też pierwsza konsultacja psychologiczna u niemowlaków może odbyć się już około 3. miesiąca życia. Dlaczego wtedy?

Od urodzenia do 3. miesiąca życia niemowlę adaptuje się do zastanej po urodzeniu rzeczywistości i w czasie, gdy jego rytm dobowy jest zwykle nieregularny, trudno o stwierdzenie nieprawidłowości. Dlatego też dopiero po ukończeniu 3. miesiąca życia psycholog może zauważyć zachowania odstające od normy.

Pierwsze z nich to zwykle problemy psychoruchowe, które mogą pojawiać się u dzieci ze wzmożonym lub obniżonym napięciem mięśniowym. Wizyta z niemowlakiem u psychologa zalecana jest także wtedy, gdy maluch jest nadwrażliwy na bodźce słuchowe, zapachowe, smakowe, dotykowe i ruchowe lub przeciwnie – potrzebuje silnych doznań, gdyż ma zbyt małą wrażliwość zmysłową. Jest to istotne, bo brak reakcji na nieprawidłowości może przekładać się na trudność w późniejszym wieku, które nasilają się w wieku przedszkolnym i skutkują np. słabszą sprawnością manualną, wolniejszym rozwojem mowy, unikaniem zajęć ruchowych itd.

Na wizytę do psychologa warto udać się z niemowlakiem, gdy:

• jest nadmiernie rozdrażniony i niespokojny,
• ma trudności z dłuższym skupieniem się na jakiejkolwiek zabawie,
• ma problemy ze snem wynikające z nadmiernej aktywności i przeżywania dużego niepokoju w ciągu dnia,
• występują u niego nerwowe zachowania przy piersi (pomimo odpowiednich warunków karmienia),
• potrzebują silnych wrażeń, czyli prawie zawsze jest w ruchu, jest głośne, najwięcej radości ma z aktywności takich jak mocne bujanie, noszenie na rękach, a także nie jest w stanie spokojnie poleżeć w łóżeczku,
• lub przeciwnie jest nadwrażliwe na różnorakie bodźce zmysłowe i reaguje na nie nadmiernym płaczem, rozdrażnieniem lub wycofaniem.

Czytaj: Z niemowlakiem u logopedy – czy warto kontrolować rozwój mowy u małego dziecka?

Wizyta u psychologa z przedszkolakiem. Kiedy warto z niej skorzystać?

Warto udać się z przedszkolakiem do psychologa, gdy dziecko ma objawy, których badania i konsultacje lekarskie nie są w stanie ich wyjaśnić. Mogą to być np. zaburzenia snu, wtórne moczenie nocne, zaburzenia łaknienia, wysypki, alergie itp.

Innym powodem, by udać się do psychologa, mogą być zmiany zachowania wynikające z doświadczeń, które powodują u dziecka trudności. Takie wydarzenia to np. zmiana przedszkola, pojawienie się rodzeństwa, przeprowadzka do innej miejscowości itp.

Sygnałami, które mogą skłonić rodziców do wizyty, są także trudności z budowaniem relacji z rówieśnikami, nadmierna chęć odosobnienia, agresja wobec rówieśników, a także silne lęki związane np. z odosobnieniem od rodziców.

Czytaj: Agresja u dziecka, czyli 9 sposobów na agresywne dziecko. Przyczyny agresji u dzieci

Kiedy wybrać się do psychologa ze starszym dzieckiem lub nastolatkiem?

Dużo łatwiej rozpoznać konieczność udania się do psychologa z młodszym dzieckiem niż z uczniem, co wynika m.in. z tego, że starsze dziecko spędza dużo więcej czasu bez rodziców i tym samym trudno jest im zaobserwować niepokojące zmiany zachowania, trudności radzenia sobie z emocjami itd. Na tym etapie łatwiej jest jednak porozmawiać z uczniem niż z młodszym dzieckiem o tym, co czuje oraz o tym, jakie ma problemy. Psycholog pomoże starszym dzieciom, które:

• mają objawy takie jak częste bóle głowy, zawroty głowy, mdłości, zaburzenia snu itp., a badania oraz konsultacje lekarskie nie wskazują konkretnej choroby,
• doświadczyły traumatycznych przeżyć np. śmierci bliskiej osoby, rozwodu rodziców,
• nie radzą sobie z trudnymi emocjami,
• doświadczają silnych lęków, które uniemożliwiają im funkcjonowanie,
• mają problemy z budowanie relacji z rówieśnikami.

Jak przygotować dziecko na pierwszą wizytę u psychologa?

Przed pierwszą wizytą u psychologa, rodzic podczas zapisów powinien zapytać, czy na pierwsze spotkanie ma przyjść sam, czy z dzieckiem. Nie ma jednego, najlepszego schematu działania, dlatego jest to zależne od konkretnej poradni lub specjalisty. Niezależnie od tego, pierwsza wizyta z dzieckiem u psychologa powinna być poprzedzona szczerą rozmową.

Treść komunikatu należy dopasować do wieku i tak np. do przedszkolaka można powiedzieć, że „w piątek po przedszkolu pojedziemy do pani psycholog, która chciałaby Cię poznać, dlatego będzie zadawała pytania; w tym czasie będziesz mógł się też bawić np. rysować lub układać klocki”, a starszemu dziecku warto przekazać informację, używając słów: „martwię się…” lub „bardzo chcę, aby…”, dlatego „poprosiłam o pomoc, która pomoże nam rozwiązać problem z…”.

Warto pamiętać, by nie mówić dzieciom, że idą do psychologa za karę, albo dlatego, że opiekunowie sobie już z nimi nie radzą. Istotne jest także to, by uspokoić dziecko, że jeśli będzie chciało, to rodzic z nim będzie, a także nie nastawiać go przed spotkaniem, co ma mówić, jak się zachowywać i czego nie robić.

Czym różni się psycholog od pedagoga?

Psycholog zajmuje się rozwojem psychicznym dziecka, co oznacza, że przygląda się jego procesom psychicznym w konkretnych zachowaniach, a także temu, jak wpływają one na stosunek dziecka do otaczającej go rzeczywistości. Tym samym psycholog analizuje zachowania dziecka, zastanawia się nad ich źródłem, pomaga je zrozumieć, a także, jeśli tego wymagają – pomaga w ich zmianie. Z kolei pedagogika to nauka o wychowaniu, dlatego pedagog przede wszystkim rozwiązuje problemy wychowawcze przedszkolaków lub uczniów. Dodatkowo także diagnozuje ich indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, wspiera rozwój, uczenie się, minimalizuje skutki zaburzeń rozwojowych oraz stara się im zapobiegać. Szczególnym zadaniem pedagoga jest inicjowanie różnych form pomocy w sytuacjach kryzysowych.

W jakich sytuacjach wystarczy wizyta dziecka u pedagoga?

Pedagog w przedszkolu lub szkole wykonuje wiele obowiązków, dlatego trudno jednoznacznie określić jego rolę. Wielozadaniowość jest wpisana w jego zawód, gdyż stanowi on swego rodzaju bufor między uczniami lub przedszkolakami, rodzicami, a dyrektorem oraz placówkami wspomagającymi.

Pedagog w przedszkolu przede wszystkim wspiera wszechstronny rozwój dziecka, dzięki czemu może się ono harmonijnie rozwijać. Jeśli jednak radzi sobie gorzej i osiąga słabsze wyniki niż jego rówieśnicy, warto udać się z nim do pedagoga, który następnie skieruje dziecko np. do poradni psychologiczno-pedagogicznej, by wydała stosowną opinię. Posiadając orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego przedszkolaka, można udać się do pedagoga, by zapisać malucha na zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, które pomogą mu przezwyciężyć trudności.

Z kolei, kiedy dziecko uczęszcza do szkoły, wachlarz pomocowy pedagoga jeszcze bardziej się rozszerza. Warto, by uczeń wiedział, że do pedagoga nie idzie się tylko „na dywanik” za złe zachowanie na lekcji lub słabe oceny. Zadaniem szkół jest zatem jasne pokazywanie dzieciom, jak i ich rodzicom, w jakich sytuacjach mogą skorzystać z pomocy pedagoga. Warto udać się do niego, gdy uczeń:

• ma trudności w nauce związane z dysfunkcjami takimi jak dysleksja, dyskalkulia, dysgrafia,
• ma trudności z koncentracją lub brakuje mu motywacji,
• ma trudności w nauce ze względu na kłopoty rodzinne,
• jest agresywny, trudno mu wysiedzieć na lekcji lub dokucza rówieśnikom,
• dziwnie się zachowuje, co może być związane m.in. z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych, myślami samobójczymi lub innymi trudnościami związanymi np. z trudną sytuacją, czy to sercową, czy rodzinną.

Czytaj: Pedagog szkolny - zadania pedagoga szkolnego

Kiedy należy zwrócić się o pomoc do psychiatry?

Psychiatra to lekarz, który zajmuje się dziećmi wymagającymi leczenia farmakologicznego oraz diagnostyki i leczenia zaburzeń oraz chorób na tle psychicznym. Co więcej, jeśli jest również psychoterapeutą, może prowadzić terapię.

Aby pójść z dzieckiem do psychiatry, nie trzeba posiadać skierowania, dlatego można bezpośrednio zgłosić się do poradni. Do psychiatry warto zgłosić się z dzieckiem w sytuacji, gdy podejrzewa się u niego choroby takie jak: autyzm, ADHD, zespół Aspergera, zaburzenia zachowania oraz zaburzenia lękowe. Skłonić do tego mogą niezrozumiałe dla rodziców zachowania lub ich nagła zmiana, w tym m.in. nasilone lęki, zachowania agresywne, zaprzestanie mówienia, wycofanie dziecka z kontaktów z innymi, brak chęci na różnorakie aktywności, częste zaburzenia nastroju itp.

Sonia Młodzianowska

Dziennikarka, redaktorka, copywriter. Publikuje w czasopismach i na portalach o tematyce zdrowotnej i parentingowej. Należy do Stowarzyszenia Dziennikarze dla Zdrowia.

Sonia Młodzianowska