Sepsa. Lepiej zapobiegać, niż leczyć

2020-09-14 9:50

Sepsa nie jest chorobą - to zespół objawów, jakie pojawiają się na skutek reakcji układu odpornościowego na zakażenie bakteryjne, wirusowe lub grzybicze. W jej trakcie może dojść do niewydolności wielu kluczowych dla życia narządów. W walce z sepsą liczy się czas - i wiedza, bo jej przebieg jest błyskawiczny i szybkie rozpoznanie sepsy decyduje o życiu lub śmierci. Można jej jednak zapobiec, a kluczowe znaczenie w profilaktyce mają szczepienia, o czym warto pamiętać przy okazji przypadającego 13 września Światowego Dnia Sepsy.

Chore niemowlę
Autor: Getty Images

Światowy Dzień Sepsy obchodzony jest z inicjatywy Global Sepsis Alliance od 2012 roku -  jego celem jest zwiększenie świadomości na temat sepsy. A jest ona ciągle zbyt mała, w efekcie wciąż zbyt wiele osób umiera z powodu sepsy - większości tych zgonów można byłoby uniknąć.

Jak wynika z badań opinii przeprowadzonych w sierpniu 2020 roku na zlecenie Fundacji Instytutu Matki i Dziecka przez SW Research „Co Polacy wiedzą o sepsie”, zaledwie co trzecia osoba (29 proc.) deklaruje, że wie, jak rozpoznać sepsę. Podobny odsetek (31 proc.) przyznaje, że wie, jak jej uniknąć, a tylko co czwarta osoba (23 proc.), które drobnoustroje najczęściej ją wywołują. Większą wiedzę o sepsie mają matki małych niemowląt, choć niestety często jest ona niepełna lub błędna.

Każdego roku w Polsce sepsa dotyka co najmniej 50 tys. osób, a na całym świecie 47-50 mln osób. Blisko 1,2 mln przypadków sepsy notuje się wśród dzieci. Z jej powodu rocznie umiera 11 mln osób, co daje 1 osobę co 2.8 sekundy - więcej, niż na raka prostaty, piersi oraz HIV/AIDS.

W 2017 r. Światowa Organizacja Zdrowia przyjęła rezolucję w sprawie sepsy, w której uznała ją za priorytetowy globalny problem zdrowotny - sprawne rozpoznawanie sepsy jest obecnie jednym z najważniejszych wyzwań, stawianych przed pracownikami służby zdrowia.

Spis treści

  1. Czym jest sepsa i co ją wywołuje?
  2. Historia Kacperka
  3. Jakie są objawy sepsy?
  4. Czym grozi sepsa?
  5. Jak można uchronić się przed sepsą?

Czym jest sepsa i co ją wywołuje?

Sepsa to nie choroba, nie można się nią więc zarazić. To zespół objawów, jakie mogą pojawić się na skutek silnej reakcji układu odpornościowego na zakażenie drobnoustrojami: wirusami, grzybami lub bakteriami. Najczęstszą przyczyną sepsy w warunkach pozaszpitalnych, szczególnie u dotychczas zdrowych dzieci - niemowląt i dzieci w wieku przedszkolnym - jest zakażenie bakteryjne.

Za większość jej przypadków odpowiadają pneumokoki (Streptococcus pneumoniae), pałeczka hemofilna typu B (Haemophilus influenzae typu B) oraz meningokoki (Neisseria meningitidis).

Najgroźniejsze z nich są zakażenia meningokokowe, wywołujące inwazyjną chorobę meningokokową, w której sepsa występuje w aż 80 proc. przypadków. Sepsa meningokokowa ma bardzo gwałtowny przebieg i w ciągu 24 godzin może doprowadzić do śmierci lub kalectwa.

Historia Kacperka

Niespełna czteroletni Kacperek z pozoru wygląda jak normalne, zdrowe dziecko. Wystarczy się jednak bliżej przyjrzeć dziecku by dostrzec, że ma za sobą ciężkie przeżycia. Chłopczyk niedowidzi na jedno oko, ma ubytki w kościach i do 14.go roku życia będzie musiał przejść kilka lub nawet kilkanaście operacji rączek i nóżek. Te wszystkie ślady pozostawiła po sobie sepsa o piorunującym przebiegu, wywołana przez meningokoki typu B, z którą chłopiec zmierzył się w wieku 11.miesięcy i przez którą o mało nie stracił życia. Ostatnie dwa lata to dla jego rodziców pasmo wizyt u specjalistów, rehabilitacji i ciągłego strachu dziecko. - Gdybyśmy mieli kolejne dziecko, stanęłabym na głowie, żeby zaszczepić je na wszystkie groźne choroby, przede wszystkim na meningokoki. -  mówi mama Kacperka.

Obejrzyjcie historię chłopca:

materiał partnera

Jakie są objawy sepsy?

Rozpoznanie sepsy nie jest łatwe - nie istnieją bowiem swoiste markery czy wskaźniki laboratoryjne, które pomogłyby ją diagnozować (np, w przypadku zawału serca takim markerem jest zapis EKG czy poziom stężenia enzymów).

Diagnoza oparta jest przede wszystkim na obserwacji zmian, jakie zachodzą w organizmie podczas zakażenia. Objawami alarmowymi u dziecka (tzw. red flag) są przede wszystkim nagłe zmiany zachowania,  bóle kończyn, senność, złe samopoczucie, pogorszenie kontaktu i zaburzenia świadomości, szybki oddech, przyspieszone bicie serca, gorączka lub hipotermia (czyli obniżenie temperatury ciała), zimne kończyny, spocona skóra, bóle brzucha, wymioty, niekiedy biegunka, a także przedłużony powrót kapilarny (który może ocenić lekarz podczas badania).

Sepsie może towarzyszyć również wysypka krwotoczna, która jednak nie zawsze występuje i nie pojawia się od razu.

Czym grozi sepsa?

W przypadku podejrzenia sepsy chore dziecko lub dorosły od razu powinien trafić do szpitala. Rozwija się ona bowiem bardzo gwałtownie, a efekty leczenia zależą od tego, jak szybko zostanie rozpoznana. Przyjmuje się, że każda godzina opóźnienia w podaniu antybiotyku zwiększa śmiertelność aż o 8 proc. W jej trakcie może dojść do niewydolności wielu kluczowych dla życia narządów - w tym nerek, wątroby, serca czy płuc. Sepsa nie zawsze kończy się zgonem - jednak osoby, które ją przeżyły, przez resztę życia często mogą zmagać się z jej negatywnymi skutkami.

Niemal co 10 osoba, która przeszła sepsę, cierpi z powodu jej poważnych następstw, takich jak padaczka, obustronna znaczna utrata słuchu, blizny lub nawet amputacje kończyn. U ponad 30 proc. osób występują następstwa umiarkowane, w tym zaburzenia psychiczne i deficyty poznawcze, zaburzenia komunikacji, jednostronna utrata słuchu, obniżenie IQ czy amputacje paliczków. Niektóre z nich ujawniają się długo po zakończeniu leczenia i rutynowej obserwacji.

Jak można uchronić się przed sepsą?

Przed sepsą można się uchronić w jeden sposób: zapobiegając zakażeniom, które mogą do niej doprowadzić. Najlepszą dostępną metodą profilaktyki sepsy są szczepienia. Polski Program Szczepień Ochronnych obejmuje szczepienia przeciwko bakteriom wywołującym choroby inwazyjne, mogące doprowadzić do sepsy.

  • Haemophilus Influenzae typu B (HIB) – obowiązkowe (bezpłatne) od 2006 r.
  • Streptococcus pneumoniae (pneumokoki) - obowiązkowe (bezpłatne) od 2017 r.
  • Neisseria meningitis (meningokoki) - szczepienie zalecane (płatne). Szczepienie można rozpocząć już w 2. miesiącu życia. Niemowlęta i małe dzieci powinny być w pierwszej kolejności szczepione przeciwko meningokokom typu B, które w Polsce i Europie wywołują najwięcej przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej (występuje w postaci sepsy i/lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych).
Czy artykuł był przydatny?
Przykro nam, że artykuł nie spełnił twoich oczekiwań.
Nasi Partnerzy polecają

Materiał Partnerski

Materiał sponsorowany

Podziel się opinią
Grupa ZPR Media sprzeciwia się głoszeniu opinii noszących znamiona mowy nienawiści przepełnionych pogardą czy agresją. Jeśli widzisz komentarz, który jest hejtem, powiadom nas o tym, klikając zgłoś. Więcej w REGULAMINIE

NOWY NUMER

POBIERZ PORADNIK! Darmowy poradnik, z którego dowiesz się, jak zmienia się ciało kobiety w ciąży, jak rozwija się płód, kiedy wykonać ważne badania, jak przygotować się do porodu. Pobieram >

Pobieram
poradnik ciaza