Zwichnięcie i skręcenie stawów - czym się różnią te dolegliwości i jak z nimi postępować?

Zwichnięcia i skręcenia stawów należą do częstych urazów mogących zdarzyć się w każdym wieku. Prawidłowo udzielona pierwsza pomoc pozwoli na szybki powrót do zdrowia, dlatego niezwykle ważne jest rozpoznanie rodzaju urazu i wdrożenie odpowiedniego postępowania. Zobacz, czym się różnią od siebie zwichnięcie i skręcenie i jak je leczyć.

Skręcenie i zwichnięcie to częste dolegliwości u dzieci i młodzieży, które dużo biegają, ćwiczą na WF-ie, jeżdżą na rolkach i hulajnogach... Czym różni się skręcenie od zwichnięcia i jak postępować w przypadku takiego urazu?

Spis treści

1. Skręcenie stawu - na czym polega i jakie są jego objawy?
2. Pierwsza pomoc i leczenie skręcenia stawu
3. Zwichnięcie – czym się różni od skręcenia?
4. Jakie są objawy zwichnięcia stawu?
5. W jaki sposób diagnozuje się i leczy zwichnięcie stawu?

Skręcenie stawu - na czym polega i jakie są jego objawy?

Skręcenie to uraz polegający na przekroczeniu fizjologicznego zakresu ruchu w stawie. W wyniku skręcenia, w zależności od stopnia rozległości urazu, może dojść do naciągnięcia torebki stawowej i więzadeł, ale może on także doprowadzić do rozerwania torebki stawowej i więzadeł, a nawet oderwania więzadeł wraz z fragmentem kostnym – taki uraz nazywany jest złamaniem awulsyjnym.

Dominującym objawem skręcenia stawu jest ból tej okolicy. Zazwyczaj już w trakcie urazu chory zauważa, iż ruch który wykonał był nienaturalny, a granica ruchomości stawu została przekroczona. Często w opisie urazu chory używają określenia „krzywo stanąłem/am” – zwykle właśnie takie określenie opisuje skręcenie stawu skokowego. Bólowi stawu towarzyszy także ograniczenie ruchomości oraz nasilenie bólu w trakcie próby ruszania kończyną.

Kolejnym charakterystycznym objawem jest obrzęk i zasinienie okolicy stawu, które świadczą o tworzeniu się krwiaka w okolicy torebki stawowej. Obraz skręcenia dopełnia także ocieplenie tej okolicy, które jest charakterystyczne dla tworzenia się miejscowej reakcji zapalnej w miejscu urazu.

Czytaj również: Złamanie zielonej gałązki – co kryje się pod tą tajemniczą nazwą?

Zwichniecie lub złamanie rzepki - przyczyny, objawy, leczenie

Pierwsza pomoc i leczenie skręcenia stawu

Rozpoznanie skręcenia stawiane jest na podstawie objawów oraz badania USG stawu. Niekiedy potrzebne jest także wykonanie badania RTG kończyny w celu wykluczenia złamania awulsyjnego.

Pierwsza pomoc w przypadku skręcenia polega na unieruchomieniu kości tworzących staw. Pomocne jest także chłodzenie okolicy w celu zmniejszenia obrzęku i krwiaka.

Leczenie opiera się na unieruchomieniu stawu opaską elastyczną lub miękkim stabilizatorem. W przypadku stwierdzenia złamania awulsyjnego konieczne może być unieruchomienie kończyny w opatrunku gipsowym. W przypadku wystąpienia masywnego krwiaka torebki stawowej konieczna może być ewakuacja treści krwistej poprzez nakłucie stawu. Jest to istotne ponieważ ucisk torebki stawowej przez wynaczynioną krew może prowadzić do powstania martwicy.

W późniejszym etapie leczenia skręcenia najważniejsza jest rehabilitacja – terapia manualna i inne ćwiczenia zalecone przez fizjoterapeutę. Ważna jest także kontrola po urazie, wskazane jest wykonanie badania USG po zakończeniu unieruchomienia w stabilizatorze w celu wykluczenia poważniejszych powikłań urazu.

Zwichnięcie – czym się różni od skręcenia?

Zwichnięcie jest urazem poważniejszym od skręcenia – w jego trakcie dochodzi do utraty łączności powierzchni stawowej kości połączonych torebką stawową, co powoduje uszkodzenie struktur wewnątrzstawowych ( więzadeł i chrząstek), a także zewnątrzstawowych, czyli torebki stawowej. W wyniku takiego urazu może dojść do uszkodzenia nerwów i naczyń tej okolicy.

Zwichnięcie może nastąpić w wyniku urazu, ale także w wyniku porażenia mięśni stabilizujących staw, w przebiegu m.in. chorób neurologicznych. W wyniku zaburzeń rozwojowych może także dojść do wrodzonego zwichnięcia stawu – tzw. wrodzonej dysplazji stawu u noworodków. Przyczyną zwichnięcia może być także proces zapalny lub nowotworowy w obrębie powierzchni stawowej.

Najczęstszą lokalizacją zwichnięć jest staw ramienny, staw kolanowy, staw biodrowy, a także staw skroniowo-żuchwowy.

Jakie są objawy zwichnięcia stawu?

Dominującym objawem jest silny ból, obrzęk i krwiak w okolicy urazu. Co odróżnia zwichnięcie od skręcenia to niefizjologiczne ustawienie kończyny, brak ruchomości w stawie i opór przy ruchomości biernej, a także niestabilności w stawie. Dodatkowo z powodu ryzyka uszkodzenia naczyń i nerwów możliwe jest zauważenie objawów kończyny, jako efekt niedokrwienia lub zniesienia czucia, jako efekt uszkodzenia nerwów.

W jaki sposób diagnozuje się i leczy zwichnięcie stawu?

Zwichnięcie stawu diagnozowane jest na postawie objawów klinicznych, badania fizykalnego, a także badania USG i RTG kości tworzących staw.

Pierwsza pomoc w zwichnięciu stawu polega, podobnie jak w przypadku skręcenia, polega na unieruchomieniu okolicy stawu oraz ochładzanie tej okolicy. Zwichnięcie, w odróżnieniu od skręcenia, wymaga repozycji stawu, czyli tzw. „nastawienia” przez lekarza.

Repozycja zwichnięcia dużego stawu wymaga niekiedy znieczulenia ogólnego, w przypadku mniejszego stawu zwykle wystarczające jest znieczulenie miejscowe. W przypadku zwichnięć nawykowych, a także zwichnięć z towarzyszącym uszkodzeniem naczyń i nerwów konieczny jest zabieg operacyjny.

Dalsze leczenie polega na unieruchomieniu stawu w ortezie, co stwarza prawidłowe warunki do gojenia uszkodzonej tkanki, a także zapobiega wtórnym zwichnięciom.

Niezwykle ważne jest także wdrożenie szybkiej rehabilitacji, która ograniczy odczyn zapalny, przywróci prawidłową ruchomość i zapobiegnie występowaniu zrostów śródstawowych, które potencjalnie mogłyby ograniczyć ruchomość stawu.

Zarówno w przypadku zwichnięcia, jak i skręcenia konieczna jest wizyta u lekarza, w celu wdrożenia odpowiedniej diagnostyki i leczenia. Równie ważne jest udzielenie pierwszej pomocy, polegającej w głównej mierze na unieruchomieniu, co uchroni przed wtórnym uszkodzeniem tkanek i pogłębieniem urazu.

Czytaj również: Złamania u dzieci: zapobieganie wakacyjnym urazom i ich leczenie

Soda oczyszczona na skręcenia i opuchliznę. Jak stosować?

Pomoc przy otarciu, skaleczeniu, krwotoku z nosa, drzazdze. Jak udzielić dziecku pomocy?

lek. Agnieszka Michalak