Dziecko boi się zrobić kupkę? Znamy 5 sposobów na rozwiązanie problemu

Dziecko boi się zrobić kupkę z różnych przyczyn. Najczęściej winę za tę sytuację ponoszą dorośli, którzy nadmiernie zachęcają malca do wypróżniania się na nocnik, krzyczą, jeśli mu się to nie uda lub zawstydzają go, gdy zrobi w majtki. Co robić, jeśli malec boi się załatwić?

Dlaczego dziecko boi się zrobić kupkę? Wielu rodziców zamartwia się takim problemem u swoich pociech. Niestety, jeśli w jelicie grubym często zalega stolec, ciało przyzwyczaja się do takiego stanu i w efekcie dziecko nie odczuwa potrzebnego w tej sytuacji parcia. Taka przetrzymywana kupka zagęszcza się z czasem w jelicie, a gdy wreszcie dochodzi do wypróżniania, powoduje ból.

Nieprzyjemne skojarzenia u malucha związane z oddawaniem stolca tym bardziej sprawiają, że wstrzymuje tę potrzebę – i błędne koło się zamyka. Co robić, gdy dziecko boi się załatwić?

Spis treści

1. Dlaczego maluch nie chce się wypróżnić?
2. Zaparcia nawykowe - czym są?
3. Czym grozi nierobienie kupki?
4. 5 sposobów, które mogą pomóc, jeśli dziecko nie chce się załatwić

Dlaczego maluch nie chce się wypróżnić?

Jeśli twoje dziecko boi się zrobić kupkę, przyczyny mogą być różne. Problem ten jest złożony i zależy od wielu czynników, między innymi od wieku malca, zwyczajów panujących w domu, zachowania rodziców i najbliższych czy kwestii czysto zdrowotnych.

Zacznijmy od sprawy podstawowej, czyli od kwestii samokontroli zwieraczy. Według badań psychofizjologii rozwojowej całkowitą zdolność do kontrolowania tego mięśnia dziecko nabywa dopiero… pod koniec trzeciego roku życia.

To dlatego – zdaniem wielu ekspertów – zmuszanie malca do oddawania kału na nocnik w zbyt młodym wieku jest dla niego często nie tylko niewykonalne, ale przede wszystkim niezdrowe. Wpływa bowiem na pojawienie się wzmożonego napięcia mięśni dna miednicy, co może przyczyniać się w przyszłości do pojawienia się problemu nietrzymania moczu (a nawet kału), częstego parcia na mocz, a także zaparć nawykowych.

Czytaj również: Zaparcia u dzieci. Co robić, gdy dziecko nie może zrobić kupy?

Laktuloza przy zaparciach u niemowląt - czy pomaga na problemy z kupką?

Zaparcia nawykowe - czym są?

Te ostatnie są właśnie przyczyną nierobienia przez dziecka kupki, często nawet przez wiele dni. Nazywa się je także zaparciami o podłożu psychicznym, ponieważ malec utrwala w sobie obawę przed wypróżnieniem i mimo starań rodziców nie chce oddawać stolca.

Czynniki psychogenne, które mogą powodować ten problem, to m.in.:

• wstyd związany z załatwianiem się (np. gdy dziecko słyszało w przeszłości pełne dezaprobaty komentarze rodzica zmieniającego pieluchę lub widziało jego reakcję pełną obrzydzenia na zasikaną pidżamę),
• presja ze strony opiekunów, żeby załatwić się do nocnika,
• pośpiech – maluch nie ma czasu na spokojne wypróżnienie,
• niewłaściwa reakcja, nerwy – rodzic krzyczy na dziecko za załatwianie się w majtki, co powoduje u malucha blokadę,
• karanie dziecka za brak kupki w nocniku, ciągłe dopytywanie malucha („Zrobisz teraz kupkę? Na pewno nie? A może jednak? A teraz? Może spróbujesz?”),
• silne emocje u dziecka (np. przeżywanie konfliktu rodziców, pójścia do szkoły itp.),
• ból związany z robieniem kupki (wstrzymywanie tej czynności sprawia, że stolec robi się twardy i powoduje ból przy załatwianiu się),
• strach przed załatwianiem się poza domem, np. w przedszkolu lub – w przypadku starszych dzieci – w szkole.

Zaparcia nawykowe mogą pojawić się, gdy maluch czy się załatwiać do nocnika lub gdy idzie pierwszy raz do przedszkola czy szkoły i musi korzystać samodzielnie z łazienki w obcym dla siebie miejscu.

Czym grozi nierobienie kupki?

Malec, który z powodów psychogennych nie chce się załatwić, może w trakcie zabawy zastygać w bezruchu, krzyżować nogi i zaciskać pośladki. Gdy parcie na stolec minie, powraca do swojego zajęcia. Takie zachowanie ma oczywiście swoje konsekwencje, które przypominają te związane z niewłaściwym odżywianiem.

U dziecka, które od dłuższego czasu wstrzymuje oddawanie stolca, mogą pojawić się bóle brzucha, uczucie ciężkości i senność. Maluch (lub starszak) może być przy tym płaczliwy, rozdrażniony i niespokojny. Gdy się wreszcie załatwi, stolec jest na tyle twardy, że powoduje ból, co dodatkowo powstrzymuje dziecko przed kolejnym wyróżnieniem. W ten sposób błędne koło się zamyka.

5 sposobów, które mogą pomóc, jeśli dziecko nie chce się załatwić

1. Naucz się odpowiednio reagować

Podstawą jest wytworzenie u dziecka naturalnego skojarzenia kupki z… czymś przyjemnym i naturalnym. Maluch musi nauczyć się rozpoznawać moment, kiedy chce mu się ją zrobić, i powinien przy tym wiedzieć, że jest to czynność normalna i może ją wykonać w spokoju. Pamiętaj, że to malec ma zdecydować, kiedy chce „dwójeczkę”.

Nie biegaj za nim z nocnikiem, nie zmuszaj, nie popędzaj. Nie chce, to nie. Napięcie, stres czy strach spowodowane m.in. denerwowaniem się lub krzykami rodziców („Zrób wreszcie tę kupę!”, „Znowu zrobiłeś w majtki!”) powoduje odwrotny skutek – dziecko będzie miało zaburzony naturalny sygnał, że czas się załatwić.

Problemem jest też zawstydzanie dziecka – śmianie się z niego czy mówienie „Taki duży chłopak a robi w majtki!”. Maluch, który słyszy takie komentarze, może zacząć wstrzymywać oddawanie stolca, będzie kojarzył go z czymś wstydliwym i niewłaściwym.

Jaka jest zatem odpowiednia reakcja rodzica? Główna zasada jest następująca: gdy dziecko nie chce się załatwić, to nie naciskajmy go, nic na siłę. Nie róbmy z tego afery – w ten sposób tylko pogłębimy problem.

Jeśli problem ze wstrzymywaniem kupki trwa od niedawna, warto powrócić do tego tematu co jakiś czas, ale w delikatny sposób. Możemy na przykład łagodnie zachęcać malucha, podsunąć mu książeczkę o kupie, zainteresować dziecko mówiąc na przykład: „Zobacz, tu mam nocnik, ciekawe czy kupka w nim wyląduje? Zobaczymy, co się stanie, jak się jej to uda?”.

Jeśli problem trwa od dłuższego czasu, a dziecko wstrzymuje oddawanie stolca przez wiele dni, a nawet tygodni, to normalne, że się o nie martwisz. Nie zamęczaj jednak malucha lamentami i wywieraniem presji. W takiej sytuacji najlepiej zasięgnąć porady specjalisty – możecie udać się do pediatry lub psychologa dziecięcego, który podpowie, co robić w danym przypadku.

2. Wspomóż dziecko odpowiednimi posiłkami

na minimalizowanie zaparć wpływają posiłki spożywane o stałych porach dnia – dzięki temu przewód pokarmowy pracuje regularnie. Ważne jest też oczywiście to, co się je: podawajmy maluchowi produkty bogate w błonnik, ponieważ to on ułatwia pracę jelit. Dieta dziecka powinna być bogata m.in. w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste.

3. Poczytajcie książeczki o robieniu kupki

Chociaż temat ten wydaje się osobliwy, na rynku wydawniczym znajdziemy mnóstwo pozycji o oddawaniu stolca przeznaczonych dla najmłodszych. Warto zakupić takie książeczki i czytać je z dzieckiem, oswajając je z tym naturalnym procesem. Mówienie i spokojne tłumaczenie ugruntuje w maluchu poczucie bezpieczeństwa i pokaże, że robienie kupki nie jest niczym złym.

4. Pomasuj brzuszek

Odpowiednie koliste ruchy na brzuchu dziecka mogą pomóc mu usprawnić trawienie.

5. Udajcie się do lekarza

Jeśli problem zamiast zniknąć narasta, być może potrzebna będzie pomoc specjalisty. Skupi się on m.in. na znalezieniu przyczyny problemu i jej rozwiązaniu. Czasem maluch potrzebuje psychoterapii, którą często wspiera się leczeniem u pediatry.

Czytaj również: Kupka noworodka i niemowlęcia: zapach, kolor i wygląd ma znaczenie

Biegunka u dzieci. Przyczyny i leczenie rozwolnienia u dzieci