Rozszerzanie diety niemowlaka a nietolerancja glutenu: jak wprowadzać gluten do diety dziecka?
Zasady wprowadzania glutenu do diety dziecka dla wielu rodziców są wielką niewiadomą. Jak prawidłowo rozszerzyć dietę niemowlaka o gluten? Jak wyglądają najnowsze zalecenia specjalistów?
Spis treści
- Rozszerzanie diety niemowlaka o gluten
- Gluten w diecie niemowlaka: gdy karmisz naturalnie
- Rozszerzanie diety niemowlaka o gluten: gdy karmisz mlekiem modyfikowanym
- Jakie objawy świadczą o nietolerancji glutenu?
Gluten to białko roślinne, które znajduje się w niektórych gatunkach zbóż, m.in. w pszenicy, owsie, jęczmieniu, życie, orkiszu. Gluten znajduje się też w każdym produkcie, w którego składzie znajdują się owe zboża. Uznawany jest za silny alergen, a u niektórych dzieci może wywoływać celiakię, czyli chorobę trzewną.
Rozszerzanie diety niemowlaka o gluten
Przez wiele lat gluten znajdował się na czarnej liście – potraw, które go zawierają, niemowlak mógł spróbować dopiero po 10 miesiącu życia, a nawet później, jeśli miał jakąkolwiek alergię. To się zmieniło.
Od jakiegoś czasu eksperci zalecają, by wcześniej rozszerzyć dietę niemowlaka o niewielkie ilości glutenu, co może zapobiegać ryzyku rozwinięcia się u dziecka choroby trzewnej – celiakii. Sęk jednak w tym, że zasady podawania glutenu zależą od sposobu karmienia dziecka.
Inaczej trzeba podawać gluten niemowlakowi karmionemu piersią, inaczej należy rozszerzać dietę niemowlaka karmionego mlekiem modyfikowanym (piszemy o tym poniżej).
Eksperci z Komitetu Żywienia Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Komitetu Żywienia ESPGHAN zalecają, by unikać zarówno zbyt wczesnego (poniżej 4. miesiąca życia), jak i późnego (powyżej 7. miesiąca życia) wprowadzania glutenu do diety niemowlęcia.
Obowiązuje jedna zasada – ilości glutenu muszą być naprawdę niewielkie, bo chodzi o to, by organizm stopniowo się do niego przyzwyczaił. Nie można więc podawać dziecku pełnej porcji kaszki z glutenem. Co jeszcze warto wiedzieć na temat wprowadzania glutenu do diety niemowlaka?
Zobacz także: Alergia na gluten: objawy uczulenia na gluten i leczenie
Celiakia czy alergia na gluten? Jak rozpoznać?
Gluten w diecie niemowlaka: gdy karmisz naturalnie
Kiedy rozszerzyć dietę niemowlaka karmionego piersią o gluten? Zacznij wprowadzać gluten w 5. miesiącu życia dziecka.
Jak wprowadzać gluten do diety niemowlaka? Jeśli karmisz wyłącznie piersią, dodawaj niewielką ilość kaszki glutenowej do odrobiny odciągniętego z piersi mleka (można też odciągnąć z piersi porcję wystarczającą na jedno karmienie i rozpuścić w niej kaszkę).
Możesz też rozpuścić zalecaną porcję glutenu w odrobinie ciepłej, przegotowanej wody i podać ją maluszkowi na łyżeczce. Jeśli karmisz piersią, ale zaczęłaś już rozszerzać dietę o inne pokarmy, niewielką ilość kaszki glutenowej możesz dodawać do jednego z posiłków dziecka – np. przetartych jarzyn albo zupki.
Ile glutenu można podawać dziecku? Niewielką ilość kaszki zawierającej gluten gotujemy na wodzie, a potem dodajemy do 100 ml posiłku. Jeśli używasz kaszki manny, porcja powinna mieć 2–3 gramy, czyli pół łyżeczki od herbaty.
Jeśli masz inną kaszkę glutenową, z dodatkami owocowymi albo mlekiem modyfikowanym, wówczas do posiłku dodawaj jej nieco więcej – 1–2 małe łyżeczki (w razie wątpliwości warto skontaktować się z doradcami na infolinii producenta, której numer podawany jest na opakowaniu kaszki).
Czytaj: Kaszki mleczne czy bezmleczne - jakie wybrać? [WSZYSTKO O KASZKACH]
Nowy schemat żywienia niemowląt: co radzą specjaliści? [PDF DO POBRANIA]
Jak długo wprowadzać gluten do diety niemowlaka?
Oswajanie z glutenem powinno trwać przez dwa miesiące, podczas których niemowlę codziennie dostaje jeden posiłek zawierający niewielką ilość glutenu. Po tym czasie można już podawać dziecku pełne posiłki glutenowe – kaszkę pszenną, chleb (bez skórki), biszkopt, dania z drobnym makaronem. Najlepiej obrazuje to poniższe zestawienie:
- 5. miesiąc życia – 1 raz dziennie podawaj 2–3 g kaszki z glutenem
- 6. miesiąc życia – 1 raz dziennie podawaj 2–3 g kaszki z glutenem
- 7. miesiąc życia – pełna porcja kaszki z glutenem (ok. 150 ml)
- 8. miesiąc życia – pełna porcja kaszki z glutenem (ok. 180 ml)
- 9. miesiąc życia – pełna porcja kaszki z glutenem (ok. 180 ml)
- 10. miesiąc życia – do diety malca można włączyć inne posiłki zawierające gluten.
Rozszerzanie diety niemowlaka o gluten: gdy karmisz mlekiem modyfikowanym
Kiedy rozszerzyć dietę niemowlaka o gluten gdy dziecko karmisz sztucznie? Zacznij wprowadzać gluten w 6. miesiącu życia (najpóźniej w 7. miesiącu).
Jak wprowadzać gluten do diety niemowlaka? Tu sprawa jest znacznie prostsza niż w przypadku niemowląt karmionych naturalnie. 2–3 gramy kaszki manny raz dziennie dodajemy do 100 ml mleka modyfikowanego albo do przecieru z jarzyn (jeśli dziecko już je jada).
Przez ile czasu wprowadzać gluten do diety dziecka? Po dwóch miesiącach ilość produktu glutenowego zwiększamy do 6 g na 100 ml posiłku. Około 9. miesiąca życia dziecku można zacząć podawać pełne posiłki glutenowe. Oto ściągawka:
- 6. miesiąc życia – 1 raz dziennie podawaj dziecku 2–3 g kaszki glutenowej
- 7. miesiąc życia - 1 raz dziennie podawaj dziecku 2–3 g kaszki glutenowej
- 8. miesiąc życia: 1 raz dziennie podawaj dziecku 6 g kaszki zawierającej gluten
- 9. miesiąc życia – 1 raz dziennie malec może dostać pełną porcję kaszki z glutenem (180 ml).
- 10. miesiąc życia – do diety można włączyć inne posiłki zawierające gluten.
Jakie objawy świadczą o nietolerancji glutenu?
dr n. med. Anna Wójtowicz, pediatra alergolog, City Clinic, www.cityclinic.pl
Objawy celiakii, czyli nietolerancji glutenu, mogą być bardzo różne w zależności od postaci klinicznej choroby. W postaci klasycznej dominują objawy nietolerancji glutenu z przewodu pokarmowego, czyli przewlekła biegunka, ale mogą być też zaparcia, bóle brzucha, zmniejszenie masy ciała, nawracające afty jamy ustnej, wymioty bądź też tzw. zespół jelita nadwrażliwego u dziecka.
Taki obraz choroby często z towarzyszącym wyniszczeniem dominował w latach 50.– 60. ubiegłego wieku, kiedy to wprowadzano gluten (pod postacią mąki pszennej dodawanej do mleka) do diety niemowlęcia w 2. lub 3. miesiącu życia (tzw. mieszanka II z mąką). Po powiązaniu objawów ze szkodliwością glutenu zmieniono zasady karmienia dzieci i gluten wprowadzało się do diety dopiero po 10. miesiącu życia.
Niestety nie znaczy to, że celiakia znikła z naszego życia. Nietolerancja glutenu rozpoczynająca się w późniejszym wieku inaczej się objawia, często przebiega podstępnie, co nie znaczy, że nie jest groźna. Możemy mieć do czynienia z postacią nietypową, gdzie dominują objawy pozajelitowe, a objawy z przewodu pokarmowego są słabo wyrażone, lub z postacią niemą, gdzie zanikowi kosmków jelitowych nie towarzyszą widoczne objawy kliniczne.
Do objawów pozajelitowych nietolerancji glutenu należą objawy skórne – zapalenie opryszczkowate skóry, czyli choroba Duringa, niedokrwistość słabo poddająca się leczeniu, opóźnione dojrzewanie płciowe, niski wzrost, a ze strony układu nerwowego – padaczka, migrena, depresja.
Dzieci te zwykle nie rozwijają własnego potencjału intelektualnego, może im też zagrażać osteoporoza i osłabienie mięśniowe. W przypadku nieleczonej celiakii częściej dochodzi do chorób autoimmunologicznych i chłoniaków przewodu pokarmowego.
Jak więc widać, objawy nietolerancji glutenu mogą być bardzo różne i w związku z tym rozpoznanie często stawia się z opóźnieniem. Istnieją jednak proste do wykonania wiarygodne badania z krwi, o których należy zawsze pamiętać, gdy mamy do czynienia z podejrzeniem celiakii, ale też u pacjentów ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby mimo braku objawów (postać niema).
Pacjenci ci to chorzy na cukrzycę typu 1, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, niedobór IgA, osoby z zespołem Downa. Badania te jednak można wykonać jedynie wtedy, gdy pacjent jest na diecie zwykłej z obecnością glutenu (bez glutenu nie ma celiakii). Tak więc zawsze gdy zamierzamy wykluczyć z diety gluten, należy to poprzedzić badaniami w kierunku celiakii.
W celiakii gluten z diety trzeba wykluczyć do końca życia. Najlepiej więc postępować tak, by na celiakię nie zachorować. Jak więc przeciwdziałać chorobie? Okazuje się, że jest taki okres w życiu człowieka, kiedy jego organizm nastawiony jest na poznawanie nowości i wytwarzanie tolerancji pokarmowej. Jest to tak zwane okienko immunologiczne, czyli okres między 4. a 6. miesiącem życia.
Podawanie bardzo niewielkiej ilości glutenu w tym okresie, najlepiej jeszcze pod osłoną karmienia piersią, bardzo znacznie zmniejsza ryzyko rozwoju celiakii, a także alergii na gluten. Po tym okresie, czyli po 6. miesiącu, należy powoli zwiększać dawki glutenu, nie ma jednak ścisłych wytycznych, w jakim schemacie ma się to odbywać.
Alergia na gluten jest zupełnie innym problemem i objawia się podobnie jak alergia na inne składniki pożywienia – najczęściej zmianami skórnymi i problemami z przewodu pokarmowego.
Alergia zwykle objawia się wcześniej już po pierwszych kontaktach z pokarmem, na rozwój celiakii potrzeba trochę czasu. W przypadku alergii zwykle dochodzi z czasem do rozwoju tolerancji, celiakia jest chorobą na całe życie.
Każdorazowo pacjent z podejrzeniem nietolerancji pokarmowej wymaga konsultacji lekarskiej. Przestrzegam przed podejmowaniem radykalnych diet bez wizyty u lekarza i wykonaniem odpowiednich badań.
Zobacz też: Dieta bezglutenowa, czyli żywienie dziecka z celiakią i nietolerancją glutenu
miesięcznik "M jak mama"
