Alergia na słońce u dziecka. Jakie są przyczyny uczulenia na słońce?

Alergia na słońce dotyka ok. 10 proc. z nas. Jedni uważają, że uczulenie na słońce, ma związek z rosnącą liczbą alergików, inni, że z dziurą ozonową. Uczulenie słoneczne (fotodermatoza polimorficzna) zwykle dotyka wiosną i wczesnym latem, kiedy skóra nie jest jeszcze przyzwyczajona do słońca. Jak leczyć uczulenie na słońce?

Jeżeli podejrzewasz, że twoje dziecko może być uczulone na słońce, koniecznie powinnaś dowiedzieć się jak najwięcej o alergii słonecznej. Zapoznaj się z przyczynami, objawami oraz możliwymi konsekwencjami alergii na słońce. Wyjaśniamy, czym jest alergia na słońce.

Spis treści

1. Uczulenie na słońce - winne promienie UVA i UVB
2. Alergię na słońce? Jak wygląda?
3. Kto jest najbardziej narażony na uczulenie na słońce?
4. Uczulenie słoneczne grozi czerniakiem

Uczulenie na słońce - winne promienie UVA i UVB

Promienie słońca, które docierają do Ziemi, dzieli się na krótkie, czyli UVB, oraz długie, czyli UVA. Do niedawna uważano, że przyczyną wszystkich zmian posłonecznych skóry są tylko promienie UVB. Dziś wiadomo, że równie niebezpieczne potrafią być także promienie UVA.

Dotyczy to zwłaszcza osób, które długo się opalają na plaży lub w solariach. Na promieniowanie UVA jesteśmy narażeni przez cały rok. Przenika ono bowiem przez szyby okienne, cienką odzież i filtry chroniące przed promieniowaniem UVB.

Dociera głęboko, aż do skóry właściwej, podczas gdy UVB zatrzymuje się już w naskórku. Promienie słoneczne mogą wywołać zmiany na skórze – od przebarwień, przez tzw. pajączki, aż po zmiany przed i nowotworowe.

Czytaj również: Uczulenie na wodę: przyczyny, objawy, leczenie alergii

Opalanie w ciąży: czy w ciąży wolno się wygrzewać na słońcu?

Kremy z filtrem w ciąży. Jakie kosmetyki na słońce wybierać? [PRZEGLĄD]

Alergię na słońce? Jak wygląda?

Bezpośrednim efektem długiego przebywania na słońcu jest tzw. rumień posłoneczny. To nic innego, jak mocne zaczerwienienie skóry, które powstaje w efekcie działania promieni UVB. Jego nasilenie zależy od grubości skóry i zawartości melaniny (barwnika skóry) oraz od pory roku, szerokości geograficznej i wysokości nad poziomem morza.

Kolejną reakcją skóry na działanie promieni UVB jest opalenizna, czyli pojawiająca się po ok. 72 godzinach tzw. hyperpigmentacja skóry. To naturalna obrona skóry przed słońcem. Promieniowanie ultrafioletowe pobudza melanogenezę – proces tworzenia się melaniny.

Powstaje ona w melanocytach, specjalnych komórkach, które znajdują się w najgłębszej warstwie naskórka. Gromadzi się między jądrem komórkowym zawierającym DNA a powierzchnią komórki, która jest bliżej światła. W ten sposób chroni DNA komórek przed niekorzystnym działaniem promieniowania ultrafioletowego.

Niekiedy jednak mamy do czynienia z pojawieniem się alergii na słońce (wysypka od słońca). Taka reakcja skóry na działanie promieni pojawia się zwykle po pierwszych w roku kontakcie ze słońcem, np. po pierwszym ciepłym weekendzie, który spędziliśmy na słońcu, w pierwszych dniach wakacji. 

Alergia objawia się drobną, swędzącą wysypką w miejscach odsłoniętych, które były narażone na działanie promieni słonecznych i znika po kilku dniach. Czasem alergia na słońce przybiera postać czerwonych plam lub pęcherzyków.

Zobacz galerię 8 zdjęć

Kto jest najbardziej narażony na uczulenie na słońce?

Unikać słońca powinni chorzy na bielactwo (czyli brak melaniny, bo skóra łatwo ulega poparzeniom), schorzenia metaboliczne (np. porfirie), toczeń rumieniowaty oraz fotodermatozy – choroby związane z nadwrażliwością na światło.

U zdrowego człowieka niewielka dawka promieni UV nie wywołuje zauważalnych zmian, ale u osób wrażliwych i uczulonych na słońce może dojść do poważnych uszkodzeń skóry. Reakcja bywa także sprowokowana przez leki czy kosmetyki. Najpopularniejszymi schorzeniami związanymi z nadwrażliwością na światło i uczulenie słoneczne są:

• Świerzbiączka letnia – zazwyczaj rozpoczyna się w dzieciństwie. Na odsłoniętej skórze pojawiają się grudki, pęcherzyki i zaczerwienienia (rumień). Skóra swędzi. Dolegliwości występują już wczesną wiosną, bywa, że w kilka godzin po ekspozycji na słońce. W miarę jak łapiemy opaleniznę, zmniejszają się. Ale w następnym roku wszystko się powtarza.
• Opryszczki ospówkowate – także zaczynają się w dzieciństwie. Na nieosłoniętych częściach ciała widać pęcherzyki lub pęcherze wypełnione osoczem. Goją się same, ale często zostają po nich blizenki, które przypominają ślady po ospie wietrznej. Niekiedy skórnym wykwitom towarzyszy zapalenie spojówek (czasem też rogówki) i gorączka. Przy opryszczce trzeba być w kontakcie z dermatologiem, który zadba o odpowiednie preparaty i naświetlania hartujące skórę. Przed wyjściem na dwór należy smarować skórę kremami ochronnymi. W upały wkładamy przewiewne ubranie z długim rękawem, a twarz chronimy dużym rondem kapelusza. Korzystnie wpływa przyjmowanie beta-karotenu.
• Odczyny fototoksyczne – są reakcją skóry na substancje chemiczne (kremy, wody toaletowe) i promienie słońca. Przypominają oparzenie słoneczne (rumień, obrzęk, pęcherzyki) i pojawiają się tylko na skórze wystawionej na działanie słońca. Jeśli usuniemy czynnik, który je wywołał, np. zmyjemy krem, szybko ustępują. Niekiedy jednak mogą pozostać przebarwienia. Odczyny pojawiają się także, gdy przyjmujemy antybiotyki i nie chronimy się przed słońcem. Wtedy na skórze zauważymy wykwity podobne do liszaju płaskiego.
• Fotoalergie – różnią się tym, że w ich powstawaniu uczestniczy układ immunologiczny (odpornościowy). Objawy takiej alergii można zaobserwować dopiero po kolejnym opalaniu. Za ich powstanie odpowiadają promienie UVA.

Uczulenie słoneczne grozi czerniakiem

Lekarze biją na alarm. Z roku na rok wzrasta liczba zachorowań na nowotwory skóry. Specjaliści dzielą je na dwie kategorie – nowotwory niebarwnikowe i czerniaka złośliwego (najpoważniejszą postać raka skóry). W Polsce rocznie odnotowuje się ok. 4 tys. nowych przypadków czerniaka złośliwego.

Udaje się wyleczyć zaledwie 25 proc. chorych, głównie ze względu na zbyt późno rozpoczęte leczenie. Zmiana czerniakowa powstaje z uszkodzonych melanocytów (komórek naskórka produkujących pigment). Na początku przypomina znamię barwnikowe. W ciągu kilku miesięcy ciemna plamka nieregularnie powiększa się, zmienia kolor, a często także krwawi.

Wiele czerniaków rozwija się w pieprzykach, dlatego osoby, które mają ich dużo, nie powinny długo przebywać na słońcu. Czerniak zwykle występuje u osób o jasnej karnacji. U mężczyzn rozwija się na torsie, a u kobiet głównie na nogach. U ludzi starszych pojawia się na twarzy (rozwija się latami w miejscach, gdzie wcześniej wystąpiły plamy soczewicowe – brązowe przebarwienia o nieregularnym kształcie).

Uczeni nie mają wątpliwości, że przyczyną czerniaka jest nadmierna ekspozycja na promieniowanie UVA i UVB. Te ostatnie niszczą DNA komórek skóry, co uniemożliwia im regenerację. Gdy latami maltretujemy skórę zbytnim nasłonecznieniem, osłabia się też system odpornościowy i organizm nie jest w stanie walczyć z komórkami nowotworowymi. 

Dlatego najlepiej nie wychodzić na plażę między godziną 11 a 15. W słoneczne dni noś nakrycie głowy i przewiewne ubrania z długimi rękawami, stosuj kremy z filtrem (im jaśniejsza karnacja, tym wyższy filtr), a każdą zmianę na skórze niezwłocznie pokaż dermatologowi.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz