Wgłobienie jelita u dziecka to jeden z najczęstszych powodów niedrożności przewodu pokarmowego u najmłodszych pacjentów. Problem typowo występuje u dzieci mających od 5. do 36. miesięcy życia, może jednak się on rozwinąć u pacjenta mającego dowolną ilość lat. Z nieznanych powodów wgłobienie jelit występuje częściej u chłopców niż u dziewczynek.
Rodzice małych dzieci niejednokrotnie mają wiele wątpliwości dotyczących tego, czy występujące u ich pociech dolegliwości związane z brzuszkiem są objawami jakiejś poważnej, czy też może jednak stosunkowo niegroźnej choroby.
Często spotykane u maluchów kolki niemowlęce czy ulewania raczej nie powinny stwarzać zagrożenia dla życia dziecka, jednak inne przypadłości – takie jak np. wgłobienie jelit – są bardzo groźne i przy ich podejrzeniu niezbędne jest natychmiastowe udanie się z pociechą do lekarza.
Spis treści:
- Przyczyny wgłobienia jelita u dziecka
- Czynniki ryzyka wgłobienia jelit
- Objawy wgłobienia jelita u dziecka
- Powikłania wgłobienia jelit
- Diagnostyka wgłobienia jelit u dzieci
- Leczenie wgłobienia jelita u dziecka
Przyczyny wgłobienia jelita u dziecka
Do wgłobienia jelita dochodzi wtedy, kiedy jedna część jelita – ta bliższa – wpukla się w obręb dalszej części jelita. Aby lepiej to zobrazować, można tutaj użyć porównania do składania rozciągniętego teleskopu – wgłobienie wygląda bowiem podobnie jak ten złożony przyrząd.
Nie do końca jasne jest to, jakie są przyczyny wgłobienia jelit – u większości pacjentów nie udaje się znaleźć czynnika odpowiadającego za wystąpienie schorzenia.
Istnieją pewne podejrzenia, że związek z problemem mogą mieć infekcje żołądkowo-jelitowe: zauważalne bowiem jest to, że wgłobienia jelit występują częściej w okresie jesienno-zimowym, kiedy to różne postaci tzw. jelitówki spotykane są ze zwiększoną częstością.
Jedną z teorii, która tłumaczyć ma istnienie takiej zależności, jest ta, według której w trakcie tych zakażeń dochodzić miałoby do powiększenia znajdujących się w jelitach struktur układu limfatycznego i to właśnie zjawisko miałoby sprzyjać wgłobieniu jednej części jelita w inną.
Czytaj: Choroby uchyłkowe jelit - czym objawiają się te dolegliwości?
Czynniki ryzyka wgłobienia jelit
Wyszczególnić można kilka problemów, które mogą stawiać pacjenta w grupie zwiększonego ryzyka wgłobienia jelita. Są nimi:
- wiek (największe ryzyko choroby mają niemowlęta i małe dzieci),
- płeć (chłopcy, jak wspomniano już wcześniej, chorują częściej),
- wrodzony, niedokonany zwrot pętli jelitowych,
- przebycie wgłobienia jelit w przeszłości (osoby, które doświadczyły tego problemu, mają zwiększone ryzyko tego, że pojawi się on u nich ponownie),
- występowanie przypadków wgłobienia jelit u członków rodziny pacjenta.
Czytaj: Zapalenie jelit u dzieci - rodzaje, objawy i leczenie
Kłopoty z trawieniem u niemowląt: 7 najczęstszych problemów
Objawy wgłobienia jelita u dziecka
Pojawiające się u pacjentów z wgłobieniem jelita dolegliwości są niestety dość niespecyficzne – na ich tylko podstawie ciężko stwierdzić, że u pacjenta wystąpił właśnie ten problem.
Najbardziej charakterystycznym objawem wgłobienia jelit u dziecka jest ból brzucha – typowo ma on charakter falowy, co oznacza, że ból trwa kilkanaście minut, po czym znika i po pewnym czasie nawraca.
U najmłodszych pociech niepokoić powinny nagłe, niemające jakiejś określonej przyczyny, napady płaczu. Niepokojące jest również zaobserwowanie, że płaczące dziecko podciąga swoje nóżki do klatki piersiowej.
Wśród innych problemów, które mogą być objawami wgłobienia jelit u dziecka, wymienić można:
- oddawanie stolców zawierających śluz oraz krew (określane są one jako stolce malinowe, ponieważ zdarza się, że konsystencją przypominają one galaretkę malinową),
- wymioty,
- wzdęcie brzucha,
- znaczne zmniejszenie aktywności dziecka,
- gorączkę.
Czy wgłobienie jelit występuje u osób dorosłych?
Wgłobienie jelit to schorzenie typowo spotykane u dzieci, jednakże - choć dużo rzadziej - bywa ono rozpoznawane również i u osób dorosłych. U nich – odmiennie niż u dzieci – zazwyczaj możliwe jest określenie, co doprowadziło do nieprawidłowego przemieszczenia się odcinka jelita.
U dorosłych chorobie sprzyjać mogą polipy oraz guzy nowotworowe obecne w jelitach, zrosty jelitowe, zapalne choroby przewodu pokarmowego (np. choroba Leśniowskiego-Crohna), oprócz tego problem wystąpić może po przebyciu jakiejś operacji w obrębie przewodu pokarmowego (np. po operacji bariatrycznej).
Powikłania wgłobienia jelit
Uwięźnięcie jelita jest stanem bardzo groźnym – przy braku leczenia dochodzić może do pojawienia się u pacjenta powikłań tego stanu. W tej części jelita, która uległa uwięźnięciu, odcięty może zostać dopływ krwi – gdy sytuacja taka utrzymuje się przez dłuższy czas, dochodzić może do obumarcia niedokrwionych części pętli jelitowych.
Obumarłe jelito ma z kolei zwiększoną tendencję do perforacji, co może skutkować wystąpieniem nawet i zapalenia otrzewnej. Właśnie ze względu na wyżej wymienione, możliwe powikłania wgłobienia jelit, przy podejrzeniu tej choroby dziecko powinno jak najszybciej trafić pod opiekę lekarza.
Diagnostyka wgłobienia jelit u dzieci
Wstępne podejrzenie wgłobienia jelit u dziecka lekarz może wysunąć na podstawie zgłaszanych przez rodziców objawów, pewne jednak rozpoznanie uzyskać można dopiero po przeprowadzeniu odpowiednich badań obrazowych.
W RTG jamy brzusznej widoczne mogą być cechy niedrożności przewodu pokarmowego, dużo jednak więcej informacji można uzyskać dzięki przeprowadzeniu USG brzucha. W badaniu tym możliwe jest uwidocznienie uwięźniętych pętli jelitowych – przybierają one charakterystyczny obraz, określany jako obraz „tarczy strzelniczej”.
Inną jeszcze metodą, która jest wykorzystywana zarówno w diagnostyce, jak i w leczeniu wgłobienia jelit u dzieci, jest wprowadzenia do ich przewodu pokarmowego powietrza lub płynów pod kontrolą radiologiczną lub ultrasonograficzną.
Warto tutaj wspomnieć, że nawet przy bardzo dużym prawdopodobieństwie, że mały pacjent cierpi właśnie na wgłobienie jelit, konieczne jest wykluczenie innych możliwych przyczyn jego dolegliwości. W diagnostyce różnicowej uwzględnić należy przede wszystkim takie schorzenia, jak:
- zespół hemolityczno-mocznicowy,
- zapalenie wyrostka robaczkowego,
- zakażenie przewodu pokarmowego,
- zapalenie węzłów chłonnych krezki jelitowej.
Ból brzucha u niemowlaka - od czego dziecko boli brzuch. Przyczyny
Leczenie wgłobienia jelita u dziecka
Podstawowym elementem leczenia dzieci z wgłobieniem jelita jest doprowadzenie do uwolnienia przemieszczonych pętli jelitowych. Najczęściej wykorzystywane jest do tego leczenie zachowawcze, polegające na wprowadzeniu do jelit powietrza lub płynu (może nim być zarówno roztwór barytu, jak i roztwór chlorku sodu).
Takie postępowanie ma skutkować wytworzeniem w przewodzie pokarmowym dodatniego ciśnienia i doprowadzeniem do wypchnięcia wgłobionej części jelita do pozycji prawidłowej. Leczenie prowadzone jest pod kontrolą badań obrazowych: zwykle wykonuje się RTG, czasami, szczególnie przy wprowadzaniu do jelit pacjenta soli, przeprowadza się to pod kontrolą USG.
Warto tutaj nadmienić, że tego rodzaju metoda jednocześnie służyć może diagnostyce i leczeniu – przy wprowadzaniu do jelit odpowiednich substancji widoczne w badaniach obrazowych jest bowiem dostawanie się ich do czoła wgłobienia.
Leczenie zachowawcze pozwala uzyskać oczekiwane efekty, lecz niestety nie u wszystkich pacjentów, dodatkowo nie zawsze może ono być wykorzystane. Zwykle stosuje się je u tych chorych, u których choroba trwa nie dłużej niż dobę.
W razie nieskuteczności terapii zachowawczej, przy cechach perforacji jelita lub zapalenia otrzewnej oraz w razie późnego postawienia rozpoznania, niezbędne może stawać się przeprowadzenie leczenia operacyjnego.
Celem operacji jest w tym przypadku odgłobienie jelita, a także ewentualna resekcja tych części pętli jelitowych, które uległy martwicy z następczym zespoleniem pozostałych elementów przewodu pokarmowego.
Należy tutaj jeszcze wspomnieć, że u wszystkich pacjentów z wgłobieniem jelit konieczne jest dążenie do tego, aby ich stan pozostawał stabilny. Do tego celu konieczne bywa prowadzenie dożylnej płynoterapii, co ma zapobiegać odwodnieniu i zaburzeniom gospodarki elektrolitowej – szczególnie istotne jest jej prowadzenie u tych dzieci, które wymiotują.
