Naturalne i farmakologiczne metody znieczulenia porodowego – skuteczność, bezpieczeństwo

Metody łagodzenia bólu porodowego można podzielić na farmakologiczne i na naturalne. Każda z nich jest inna - różni je skuteczność, bezpieczeństwo, ale i dostępność na polskich porodówkach.

Poniżej znajdziesz wszystkie dostępne w Polsce rodzaje i metody znieczulania bólu porodowego. Możesz porównać ich sposób działania, skuteczność, bezpieczeństwo i wybrać tę, która ci najlepiej odpowiada.

Czytaj również: Poród ze znieczuleniem: kiedy podaje się znieczulenie zewnątrzoponowe przy porodzie?

Obalamy mity dotyczące znieczulenia zewnątrzoponowego podczas porodu

Znieczulenie zewnątrzoponowe

• Na czym polega ta metoda?

Znieczulenie zewnątrzoponowe to najskuteczniejszy sposób na znieczulenie porodu. Polega na nakłuciu lędźwiowego odcinka pleców i podaniu przez cienki cewnik (rurkę) o średnicy ok. 1 mm środka znieczulającego do przestrzeni otaczającej rdzeń kręgowy.

• Kiedy pomaga?

Teoretycznie można je podać w każdej chwili, ale w większości szpitali praktyka jest taka, że znieczulenie podaje się, gdy rozwarcie szyjki macicy wynosi 4 cm.

• Czy jest skuteczna?

Zmniejsza odczuwanie bólu w 90–100 proc. W prawidłowo wykonanym znieczuleniu kobieta nie odczuwa bolesnych skurczów macicy, bólu pochwy i odbytnicy przy przechodzeniu dziecka przez kanał rodny, bólu pleców ani bólu odczuwanego przy nacinaniu i zszywaniu krocza.

• Co będziesz czuła?

W chwili podania – ukłucie jak przy zwykłym zastrzyku. Potem – ogromną ulgę, gdy ból całkowicie ustąpi. W znieczuleniu można się poruszać: odczucie, że nogi są jak z waty, pojawia się tylko w pierwszej chwili, gdy próbujesz wstać. Skurcze parte będziesz już odczuwać, ale one nie są bolesne.

• Czy to bezpieczne?

Znieczulenie jest bardzo bezpieczne. Ryzyko poważnych powikłań jest znikome. Przeciwwskazania: choroby ośrodkowego układu nerwowego, zakażenie skóry w miejscu wykonywania znieczulenia, zaburzenia krzepnięcia krwi lub leczenie lekami przeciwzakrzepowymi. A przy tym znieczulenie zewnątrzoponowe umożliwia swobodę rodzącej – może ona rodzić na przykład w pozycji pionowej. Kobieta ma pełną kontrolę nad porodem i rodzi własnymi siłami.

• Czy jest dostępne za darmo?

Niemal w każdym szpitalu. Ale wciąż jest wiele porodówek, które oferują znieczulenie tylko teoretycznie z powodu braku anestezjologów wykonujących znieczulenie. Od kilku lat jest bezpłatne dla pacjentek.

Czytaj również: Sprzęty, które pomogą ci urodzić - zobacz, z czego skorzystasz na sali porodowej

Okresy porodu: co się będzie działo, co będziesz czuła w kolejnych fazach porodu?

Podtlenek azotu

• Na czym polega ta metoda?

Podtlenek azotu, a właściwie tlen z podtlenkiem azotu to inaczej gaz rozweselający). Metoda wziewna, polega na wdychaniu gazu: gdy zaczyna się skurcz, rodząca sama przykłada ustnik (lub maseczkę na twarz) i oddycha, dostosowując dawkę gazu do własnych potrzeb

• Kiedy pomaga?

Łagodzi ból, uspokaja i poprawia nastrój w pierwszej fazie porodu.

• Czy jest skuteczna?

U jednych kobiet rzeczywiście zmniejsza odczuwanie bólu, u innych działa relaksująco, niweluje lęk.

• Co będziesz czuła?

Gaz wykazuje nieznaczne właściwości euforyzujące: chwilowo poprawia nastrój, nie powodując utraty kontroli nad sytuacją.

• Czy to bezpieczne?

To całkowicie bezpieczna metoda znieczulenia porodu, a rodząca dozuje sobie gaz sama. Mieszanka gazów jest bezpieczna, działa nieinwazyjnie. Przeciwwskazania: niedrożność górnych dróg oddechowych, choroby psychiczne, stwardnienie rozsiane, rozedma płuc.

• Czy jest dostępne za darmo?

Metoda jest obecnie dostępna w wielu szpitalach położniczych w Polsce. Pacjentka nic za to nie płaci.

Zobacz niezwykłe zdjęcia porodów naturalnych:

TENS

• Na czym polega ta metoda?

Metoda polega na łagodzeniu bólu przy pomocy stymulacji nerwów prądem o niskiej częstotliwości. TENS to małe urządzenie z czterema elektrodami, które przykleja się do pleców pacjentki. Przez elektrody przechodzi delikatny impuls elektryczny, wywołujący łaskotanie lub mrowienie. Zwiększa on wydzielanie endorfin i częściowo blokuje przekazywanie do mózgu bodźców bólowych. Rodząca może sama sterować urządzeniem.

• Kiedy pomaga?

TENS jest przydatny do łagodzenia bólu w pierwszej fazie porodu. Głównie działa na bóle w krzyżu, a nie w podbrzuszu. Nie ma negatywnego wpływu ani na matkę, ani na dziecko.

• Czy jest skuteczna?

Na wczesnym etapie porodu sztucznie wywołane bodźce czuciowe zagłuszają naturalne bodźce bólowe, ale później zwykle nie są już w stanie tego robić, bo ból jest zbyt silny. Skuteczniej łagodzą bóle krzyżowe niż podbrzusza.

• Co będziesz czuła?

Łagodne mrowienie i lekkie napinanie się mięśni pleców w miejscu przyklejenia elektrod.

• Czy jest bezpieczna?

Tak, podczas wielokrot-nych badań nigdy nie stwierdzono żadnych niepożądanych efektów ubocznych. Przeciwwskazania: rozrusznik serca, silnaarytmia, epilepsja, zraniona skóra w miejscu przyklejenia elektrod.

• Czy jest dostępne za darmo?

Stymulatory TENS są dostępne w nielicznych szpitalach. Można je wypożyczyć do porodu (ok. 100 zł) albo kupić (200–300 zł).

Dolargan

• Na czym polega ta metoda?

To substancja z grupy narkotycznych, działa przeciwbólowo i rozkurczowo. Jego skuteczność jest niewielka, trudno przewidzieć, jak zadziała na konkretną pacjentkę. Przenika do krwiobiegu dziecka, przez co może ono mieć problemy ze ssaniem i oddychaniem i słabo reagować na bodźce. U matki może powodować mdłości, wymioty, zaburzenia widzenia i orientacji, zawroty głowy, dlatego jest stosowany coraz rzadziej.

• Kiedy pomaga?

Gdy poród dopiero się zaczyna, a kobieta bardzo się denerwuje, lek może ją nieco zrelaksować. Dolargan można podać najpóźniej na 3 godziny przed zakończeniem porodu.

• Czy jest skuteczny?

Niezbyt duża, zwłaszcza gdy jest podany domięśniowo: dolargan słabo się wchłania z pośladków i w niemożliwym do przewidzenia stopniu.

• Co będziesz czuła?

Ukłucie podczas robienia zastrzyku, potem oszołomienie jak pod wpływem działania narkotyków.

• Czy jest bezpieczne?

Metoda ta nie jest polecana przez WHO, bo może spowodować u dziecka osłabienie oddechu, a nawet napady drgawek. Przeciwwskazania: choroby wątroby, nadciśnienie, uczulenie na ten lek.

• Czy jest dostępny za darmo?

Środek dostępny jest w większości szpitali położniczych w Polsce, podawany bezpłatnie.

Akupunktura

• Na czym polega ta metoda?

Polega na wkłuwaniu w określone punkty na ciele cieniutkich igieł, co według medycyny Wschodu poprawia przepływ energii przez kanały energetyczne. Prawdo-podobnie pobudza również wydzielanie endorfin.

• Kiedy pomaga?

Można ją stosować już w ciąży, by przygotować ciało do porodu i zwiększyć odporność na bolesne skurcze macicy. Podczas porodu efekty powinny się pojawić po 20–30 minutach.

• Czy jest skuteczna?

Akupunktura może być pomocna w pierwszym okresie porodu – wtedy skutecznie redukuje stopień odczuwania bólu. Wkłuwanie igieł zwykle nie jest bolesne. Czasem pojawia się lekki krótki ból lub uczucie rozpychania, podobne jak przy podawaniu zastrzyków.

• Czy jest bezpieczna?

Metoda bezpieczna dla dziecka i dla mamy, jeśli wykonuje ją doświadczony specjalista. Przeciw-wskazania: zaburzenia układu nerwowego, np. padaczka, choroby psychiczne.

• Czy jest dostępna za darmo?

Tylko w nielicznych szpitalach, głównie prywatnych. Można też poszukać specjalisty, który przyjedzie do porodu (jeśli szpital wyrazi na to zgodę). Jeden zabieg akupunktury kosztuje 70–200 zł.

Aromaterapia

• Na czym polega ta metoda?

Na stosowaniu naturalnych olejków eterycznych – głównie do inhalacji, ale można je także dodawać do kąpieli albo do olejku stosowanego do masażu.

• Kiedy pomaga?

Aromaterapia może być stosowana przez cały okres porodu.

• Czy jest skuteczna?

Reakcja organizmu na tę metodę jest bardzo różna, jednak zapach raczej uspokaja i poprawia nastrój niż zmniejsza ból.

• Co będziesz czuła?

Zapach wybranych olejków eterycznych – zazwyczaj bardzo przyjemny.

• Czy jest bezpieczna?

Tak, jeśli stosuje się konkretne, zalecane olejki, np. z bergamoty, jaśminu, lawendy, szałwii, grejpfruta, kwiatu pomarańczy. Jeśli poród odbywa się w jednoosobowej sali – zawsze można wziąć ze sobą olejki i kominek.

• Czy jest dostępna za darmo?

Są szpitale, które same zachęcają do tej metody i mają przygotowane akcesoria. Zazwyczaj jednak aromaterapię trzeba jednak załatwić sobie we własnym zakresie.

Oddychanie

• Na czym polega ta metoda?

Na koncentrowaniu się na świadomym oddechu. Głębokie oddychanie w czasie porodu dotlenia mięśnie i narządy wewnętrzne, a długi spokojny wydech na szczycie skurczu pomaga się rozluźnić.

• Kiedy pomaga?

Od momentu, kiedy skurcze stają się bolesne dla rodzącej.

• Czy jest skuteczna?

W zależności od indywidualnych predyspozycji i postawy kobiety. Skupienie się na oddechu nie tyle jednak łagodzi ból, ile odwraca od niego uwagę, pomaga skoncentrować się i osiągnąć spokój. Prawidłowe oddychanie pomaga rozluźnić mięśnie całego ciała, w tym szyjki macicy, niekiedy też łagodzi ból.

• Czy jest bezpieczna?

tak. Ale oddychanie zbyt głębokie i za szybkie może spowodować hiperwentylację. Jej objawy to: mrowienie w palcach, mroczki przed oczami i zawroty głowy.

• Czy jest dostępna?

Wszędzie, pod warunkiem, że sama poćwiczysz oddychanie (np. w szkole rodzenia) albo trafisz na dobrą położną, która tym pokieruje.

Masaż

• Na czym polega ta metoda?

To masowanie i uciskanie okolicy lędźwiowo-krzyżowej rodzącej kobiety przez inną osobę.

• Kiedy pomaga?

W momencie trwania skurczu, w najbardziej bolesnej fazie porodu.

• Czy jest skuteczna?

Wysoka: masaż i ucisk odpowiednich miejsc wyraźnie zmniejsza bolesność skurczów porodowych. Dotyk rąk osoby masującej. Rodzaj dotyku i jego siła zależeć będzie od twoich wskazówek (często kobieta intuicyjnie wie, w jaki sposób chce być masowana).

• Czy jest bezpieczna?

Oczywiście!Chyba że rodząca nie mana niego ochoty i źle toleruje dotykanie – wtedy masaż może ją irytować. Aby złagodzić tarcie i zapobiec otarciom skóry, warto zastosować olejek.

• Czy jest dostępna za darmo?

Masaż może mieć każda rodząca, prosząc o niego położną lub partnera (warto, by nauczył się odpowiednich technik już przed porodem). Nic nie kosztuje, chyba że wynajmiesz do porodu profesjonalnego masażystę.

Kąpiel w wodzie

• Na czym polega ta metoda?

Na zanurzeniu się w wannie z ciepłą wodą. Kiedy nie ma takiej możliwości, można skorzystać z prysznica.

• Kiedy pomaga?

Od rozwarcia 4–5 cm. Wcześniej relaksująca kąpiel może zredukować skurcze macicy.

• Czy jest skuteczna?

Zróżnicowana. Woda powinna działać na mięśnie relaksująco i zmniejszać odczuwanie bólu podczas skurczów macicy, jednak wiele kobiet tego nie potwierdza. Woda łagodzi napięcie mięśni całego ciała i zwiększa wydzielanie endorfin, które są naturalnymi środkami przeciwbólowymi.

• Czy jest bezpieczna?

Całkowicie bezpieczne, o ile woda będzie mieć właściwą temperaturę (36–37°C).

• Czy jest dostępna za darmo?

Wanny są dostępne w wielu szpitalach położniczych, ale wciąż nie wszędzie. Korzystanie z wanny czy prysznica nie wiąże się z dodatkowymi opłatami.