Ciąża wysokiego ryzyka stanowi ok. 5-7 proc. wszystkich ciąż (niemal 20% wszystkich ciąż jest obarczonych różnym stopniem ryzyka). Ciąża wysokiego ryzyka często jest mylona z ciążą zagrożoną poronieniem. Tymczasem nie zawsze kończy się ona poronieniem czy porodem przedwczesnym.
Nie zawsze też pojawiają się w niej komplikacje zagrażające zdrowiu lub życiu płodu czy zdrowiu przyszłej mamy.
Jednak ze względu na współistnienie różnych czynników, które mogłyby zakłócić jej przebieg, wymaga większej ostrożności ze strony przyszłej mamy i większego niż w ciąży prawidłowej nadzoru ze strony lekarzy – nie tylko ginekologa prowadzącego, ale też innych specjalistów.
Spis treści
- Przyczyny ciąży wysokiego ryzyka
- Komplikacje ciąży a ciąża wysokiego ryzyka
- Rozpoznanie ciąży wysokiego ryzyka
- Postępowanie w przypadku ciąży wysokiego ryzyka
- Jak uniknąć ciąży wysokiego ryzyka
Przyczyny ciąży wysokiego ryzyka
Istnieje szereg powodów, dla których ciąża może być traktowana jako ciąża wysokiego ryzyka. Największe znaczenie mają tzw. czynniki matczyne, związane z wiekiem i zdrowiem przyszłej mamy:
- Wiek poniżej 17 lat i powyżej 35 lat. W pierwszym przypadku istnieje ryzyko, że układ hormonalny i narządy rodne nie są wystarczająco gotowe na ciążę i poród, w drugim natomiast zwiększa się ryzyko chorób matki, wad u dziecka, a także wahań tętna płodu, wewnątrzmacicznego zahamowania wzrastania płodu, śmierci wewnątrzmacicznej.
- Nadwaga, otyłość lub niedowaga przyszłej mamy.
- Choroby, zarówno te, do których doszło w trakcie ciąży, jak i przewlekłe, występujące przed zajściem w ciążę: nadciśnienie, cukrzyca, nowotwory, padaczka, choroby serca i nerek, astma, anemia sierpowata, toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów, choroby tarczycy (wole endemiczne choroba Gravesa i Basedowa),
- Czynniki genetyczne, zwłaszcza bliskie pokrewieństwo rodziców, za sprawą którego może dojść do nieprawidłowości chromosomowych płodu czy chorób metabolicznych.
- Przebieg poprzednich ciąż: poronienie, przedwczesny poród, rzucawka lub stan przedrzucawkowy również zwiększają ryzyko powikłań w obecnej ciąży.
- Ciąża bliźniacza lub wielopłodowa.
Czytaj również: Jak przetrwać na patologii ciąży? Rady młodej mamy
Puste jajo płodowe, czyli ciąża bezzarodkowa
Już trzy miesiące przed planowaniem ciąży należy zacząć przyjmować kwas foliowy w dawce 400 mikrogramów dziennie. Eliminuje on ryzyko wystąpienia u dziecka wady cewy nerwowej.
Warto rozważyć wspólnie z lekarzem prowadzącym przyjmowanie suplementów diety zawierających określone składniki o udowodnionym korzystnym wpływie na płód. Wśród składników, których pozytywny wpływ jednoznacznie udowodniono znajduje się kwas foliowy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, żelazo, jod i witamina D3.
Komplikacje ciąży a ciąża wysokiego ryzyka
Warto pamiętać, że ciążą wysokiego ryzyka stać się może każda ciąża, jeśli w jej trakcie dojdzie do niespodziewanych komplikacji lub pojawią się okoliczności, które zakłócą jej przebieg. Należą do nich m.in:
- Stwierdzone wady płodu, w tym genetyczne (np. zespół Downa).
- Nieprawidłowe ułożenie płodu.
- Małowodzie lub wielowodzie.
- Ciążowe infekcje: toksoplazmoza, cytomegalia, różyczka, kiła, wirusowe zapalenie wątroby, ospa wietrzna, a także zakażenie wirusem HIV.
- Tryb życia i ryzykowne zachowania w ciąży i przed nią: picie alkoholu, palenie papierosów, zażywanie narkotyków, lekomania.
- Stan przedrzucawkowy.
- Konflikt serologiczny.
- Cukrzyca ciężarnych.
- Infekcje wirusowe.
- Łożysko przodujące.
- Niedokrwistość.
- Przedwczesne odklejenie się łożyska.
- Stłuszczenie wątroby ciężarnej, które zagraża jej życiu.
- Niewydolność szyjki macicy, czyli jej niezdolność do utrzymania płodu.
Rozpoznanie ciąży wysokiego ryzyka
Już w trakcie pierwszego ciążowego badania ginekolog przeprowadza wywiad, w którym określa ewentualne ryzyko ciąży. Jeśli kobieta w ciąży choruje na choroby przewlekłe, mogące mieć wpływ na przebieg ciąży, otrzymuje zazwyczaj zalecenie, by się nie przemęczać i zażywać przepisane leki (niekiedy, ze względu na ciążę, konieczna jest ich korekta).
Postępowanie w przypadku ciąży wysokiego ryzyka
Rzadko zdarza się natomiast, by musiała przebywać w szpitalu pod stałą opieką lekarską – najczęściej zalecany jest brak wysiłku i stresu, zdrowy tryb życia, a także częste kontrole lekarskie, co czasem oznacza konieczność przerwania pracy i przebywania na zwolnieniu lekarskim do czasu porodu.
Jeśli przyszła mama nie ma nie ma żadnych przewlekłych chorób, o których by wiedziała lub na które wskazywałyby wyniki jej badań, musi stosować się do zaleceń lekarza i regularnie wykonywać badania, dzięki którym ewentualne nieprawidłowości można będzie wykryć na tyle wcześnie, by wdrożyć odpowiednie leczenie.
Te badania to:
- morfologia krwi
- badanie ultrasonograficzne
- oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo i po zażyciu glukozy
- ogólne badanie moczu
- badania wykrywające kiłę (badanie WR)
- badanie antygenu HBs
- badania na przeciwciała różyczki, toksoplazmozy, HIV
- badanie ciśnienia
- pomiar masy ciała
Czytaj również: Ciąża na leżąco: pomysły na zagospodarowanie czasu
Jak uniknąć ciąży wysokiego ryzyka
Ciąży wysokiego ryzyka można próbować uniknąć, prowadząc zdrowy tryb życia: rezygnując z papierosów, alkoholu, unikając stresu, dbając o dietę i regularnie wykonując zalecane przez lekarza badania, a także stosując się do innych jego zaleceń, np. przyjmowania witamin i minerałów, zwłaszcza kwasu foliowego (udowodniono, że zapobiega powstawaniu wad cewy nerwowej płodu) oraz żelaza, które zapobiega anemii.
Jednak w niektórych przypadkach, niezależnie od starań przyszłej mamy, ciąża może stać się ciążą wysokiego ryzyka – wpływ na to mają m.in. współistniejące choroby przewlekłe, które w ciąży nie tylko nie znikną, ale wręcz mogą się nasilić.
W takim przypadku muszą być nadal prawidłowo leczone, a istnieje duża szansa, że uda się donosić ciążę i urodzić zdrowe dziecko. Lekarz może jednak zalecić dodatkowe, specjalistyczne badania.
