Skracanie się szyjki macicy przed terminem porodu nie jest dobrym objawem i świadczy o niewydolności szyjki. Szyjka macicy jest swoistym łącznikiem pochwy z macicą.
Jej kształt, długość i struktura zmieniają się przez cały cykl miesiączkowy, w ciąży jednak prawidłowa szyjka macicy musi być długa i szczelnie zamknięta. Dzięki temu, blokuje ona drogę z pochwy do macicy, a płód pozostaje w bezpiecznym dla siebie miejscu. Co, gdy szyjka jest skrócona?
Spis treści
- Kiedy skraca się szyjka macicy?
- Kiedy skrócona szyjka macicy to coś niebezpiecznego?
- Jakie czynniki odpowiadają za skrócenie szyjki macicy?
- Skracanie szyjki macicy - przyczyny
- Skracanie szyjki macicy - objawy
- Skracanie szyjki macicy w ciąży - zalecenia
- Jak zapobiec skracaniu szyjki macicy w ciąży?
Kiedy skraca się szyjka macicy?
Szyjka macicy zwykle ulega skróceniu w momencie porodu. Skracanie się szyjki macicy to etap pierwszej fazy porodu, gdy toruje ona dziecku drogę do narodzin.
Skracanie szyjki macicy w ciąży na tym etapie jest normalnym, fizjologicznym procesem, a dla lekarzy wyraźnym sygnałem, że poród już się rozpoczął.
Skrócona szyjka macicy - kiedy poród?
W prawidłowo przebiegającej ciąży szyjka zaczyna skracać się pod koniec 3. trymestru ciąży. Gdy szyjka skraca się w 2. lub na początku 3. trymestru oznacza to niewydolność szyjki macicy. Bezpieczna długość szyjki macicy w ciąży to 3 cm. Przedział 2,5-3 cm wymaga ścisłej kontroli ginekologicznej. Szyjka krótsza niż wskazany zakres wymaga już leczenia, bo grozi wcześniejszym porodem.
Czy skrócona szyjka macicy może wrócić do normy?
Skracanie szyjki macicy to nieodwracalny proces. Można go jedynie zahamować lub przynajmniej spowolnić np. stosując się do zaleceń lekarskich (omawiamy je szczegółowo poniżej) lub przez specjalistyczny szew.
Kiedy skrócona szyjka macicy to coś niebezpiecznego?
Nie zawsze skracanie szyjki macicy w ciąży jest normalne. Niebezpieczeństwo zwiastuje skracająca się przedwcześnie szyjka. Im krótsza, tym większe ryzyko powikłań.
Jeśli do skrócenia dochodzi w trakcie trwania ciąży, na długo przed jej rozwiązaniem - oznacza to wysokie ryzyko poronienia, pęknięcia błon lub przedwczesnego porodu.
Skracająca się szyjka staje się zbyt słaba, by utrzymać dziecko w macicy, a ciężar malucha i siła grawitacji działają tu dodatkowo na niekorzyść.
Czytaj: 10 wskazówek, dzięki którym nie urodzisz za wcześnie
Jakie czynniki odpowiadają za skrócenie szyjki macicy?
Szyjka macicy może skracać się z wielu powodów, czasem tę przyczynę trudno ustalić. Jeśli kobieta wcześniej roniła w drugim trymestrze lub rodziła przedwcześnie, powinna być zakwalifikowana do grupy ryzyka skracania się szyjki w kolejnej ciąży i być poddawana dokładniejszej kontroli ginekologicznej.
Czynniki, które odpowiadają za skracanie się przedwczesne szyjki macicy dzielimy na:
- hormonalne,
- urazowe,
- wrodzone.
Czynnikiem urazowym może być uszkodzenie szyjki macicy przy poprzednim porodzie lub po operacji ginekologicznej. Za skrócenie szyjki może odpowiadać też wysokie stężenie relaksyny.
Skracanie szyjki macicy - przyczyny
Przyczyną niewydolności cieśniowo-szyjkowej mogą być wady anatomiczne szyjki, uszkodzenia będące wynikiem wcześniejszych porodów przedwczesnych lub zabiegów ginekologicznych, duża waga dziecka lub też zaburzenia hormonalne.
Skracanie szyjki macicy - objawy
Nie zawsze skracaniu się szyjki macicy towarzyszą objawy. Czasem o tym fakcie ciężarna dopiero dowiaduje się podczas kontrolnego badania na wizycie u lekarza prowadzącego ciążę. Niepokojącymi objawami skracającej się szyjki macicy mogą być:
- krwawienie lub plamienie
- bolesne skurcze
- uczucie rozpierania w dole
- obfite upławy
Ponieważ te objawy występują rzadko, każda przyszła mama powinna regularnie być badana podczas ciąży. Skracającą się szyjkę można wykryć poprzez zwykłe badanie ginekologiczne. Bardziej precyzyjne jest jednak przezpochwowe badanie USG.
Skracanie szyjki macicy w ciąży - zalecenia
Nie ma jednego skutecznego sposobu na skracanie szyjki macicy w ciąży. Zwykle kobietom zaleca się przede wszystkim oszczędniejszy tryb życia. Przy znacznym skróceniu szyjki i wysokim ryzyko powikłań, lekarze czasem zalecają ciężarnym założenie tzw. szwu okrężnego.
Czego nie wolno przy skracającej się szyjce?
Przy niewielkim skróceniu szyjki ciężarna powinna unikać dźwigania i wysiłku fizycznego. Powinna spędzać dużo czasu na odpoczynku - więcej leżeć niż stać i siedzieć. Należy również powstrzymać się od współżycia. Niewskazany jest stres.
Jak leżeć przy skracającej się szyjce?
Jeśli lekarz zaleci pozycję leżącą to należy się do tego zastosować. W zaawansowanej ciąży najlepiej unikać leżenia na plecach, ale starać się układać na boku lewym lub prawym.
Sprawdź również: Dolegliwości ciążowe: Ból brzucha, brak ruchów płodu, upławy
Kalendarz ciąży, czyli jak rozwija się dziecko
Zobacz też inne kalkulatory, przydatne w okresie ciąży
Jak zapobiec skracaniu szyjki macicy w ciąży?
Lekarz podejrzewając, że przyszła mama ma niewydolność cieśniowo-szyjkową czyli skracającą się szyjkę, powinien natychmiast wykonać posiew z pochwy i wyeliminować ewentualne jej infekcje (w ustawie o opiece okołoporodowej zapisane jest, że posiewy można pobierać przy każdej wizycie kontrolnej).
Idealna jałowość pochwy i szyjki macicy jest niezbędnym warunkiem podczas zakładania szwu okrężnego lub pessaru.
Stosuje się je czasem, by zapobiec przedwczesnemu skracaniu się szyjki. Tzw. szew McDonalda to zabieg chirurgiczny wykonywany w znieczuleniu ogólnym lub zewnątrzoponowym. Stosowany jest on głównie w przypadku kobiet, które wcześniej straciły ciążę z podobnego powodu.
Jego skuteczność obliczana jest na ok. 89 proc. Natomiast pessar kołnierzowy zakłada się w warunkach ambulatoryjnych, w znieczuleniu miejscowym. Jego skuteczność jest porównywalna ze szwem okrężnym. Oba usuwa się zwykle przed terminem porodu lub po 37. tygodniu ciąży.
– Zanim jednak zdecydujemy się na takie rozwiązanie, zwykle zlecamy pacjentce pójście na zwolnienie – wyjaśnia dr Jacek Tulimowski. – Skrócona szyjka wymaga bezwzględnego leżenia w łóżku (tylko ze wstawaniem do toalety) oraz podawania leków rozkurczowych i magnezu w maksymalnych dawkach. Czasami przyszłej mamie podaje się też progesteron jako czynnik przeciwdziałający przedwczesnym porodom.
