Czy powiększone węzły chłonne u dziecka to powód do niepokoju?

Powiększenie węzłów chłonnych to nie zawsze powód do niepokoju. Najczęściej problem pojawia się w przebiegu różnych infekcji, ale nie tylko: może świadczyć te chorobie nowotworowej. Kiedy więc powiększenie węzłów chłonnych u dziecka powinno zaniepokoić rodziców?

Powiększenie węzłów chłonnych u dziecka może być powodem do niepokoju, ale nie musi. Objaw ten może świadczyć o zwykłej infekcji, ale może też skłonić lekarza do zlecenia szerszych badań. Kiedy powiększenie węzłów chłonnych u dziecka jest niebezpieczne?

Spis treści

1. Czy powiększenie węzłów chłonnych u dziecka jest groźne?
2. Kiedy powiększenie węzłów chłonnych u dziecka powinno niepokoić?
3. Badania wykrywające przyczyny powiększenia węzłów chłonnych
4. Leczenie przyczyn powiększonych węzłów chłonnych

Czy powiększenie węzłów chłonnych u dziecka jest groźne?

Węzły chłonne to rozsiane po całym ludzkim organizmie drobne struktury, które wchodzą w skład układu limfatycznego. Ich funkcją jest głównie produkcja i magazynowanie białych krwinek oraz udział w przepływie limfy.

Tak jak na co dzień raczej nie zdajemy sobie sprawy z ich istnienia, tak zdecydowanie inaczej dzieje się wtedy, gdy dochodzi do zwiększenia rozmiaru węzłów chłonnych. Taki objaw budzi zwykle niepokój rodziców.

Zdecydowanie najczęstszą przyczyną powiększenia węzłów chłonnych u dziecka są infekcje. Problem stanowić może jeden z objawów zarówno zakażeń wirusowych (takich jak np. mononukleoza, wirusowe zapalenie wątroby, różyczka czy zakażenie wirusem HIV), ale i infekcji bakteryjnych (takich jak np. gruźlica czy angina paciorkowcowa).

Zwiększenie rozmiarów węzłów chłonnych możliwe jest także i w przebiegu infekcji pasożytniczych oraz grzybiczych.

Infekcje nie są, niestety, jedyną możliwą przyczyną powiększenia węzłów chłonnych u najmłodszych pacjentów. Objaw tego rodzaju bywa spotykany w przebiegu zapalenia stawów, w chorobie Kawasaki, ale i w przypadku tocznia rumieniowatego układowego czy sarkoidozy.

Zdarza się, że węzły chłonne zmieniają swoje rozmiary po przebyciu przez dziecko szczepienia lub w związku z przyjęciem przez niego jakiegoś leku (powiększenie węzłów chłonnych bywa obserwowane chociażby po zażyciu allopurinolu).

Dotychczas nie wymieniono jednak najgroźniejszych spośród możliwych przyczyn powiększenia węzłów chłonnych u dzieci. Mowa tutaj o chorobach nowotworowych – zmiana wielkości węzłów może być spowodowana zachorowaniem przez dziecko na białaczkę czy chłoniaka, możliwe jest również i to, że węzły ulegną powiększeniu ze względu na pojawienie się w ich obrębie przerzutu nowotworu o całkowicie innej pierwotnej lokalizacji.  

Kiedy powiększenie węzłów chłonnych u dziecka powinno niepokoić?

Nie każde powiększenie węzłów chłonnych powinno stanowić powód do popadania przez rodziców małego pacjenta w panikę – tak jak to już zaznaczono wcześniej, najczęściej przyczyną problemu są infekcje. W ich przypadku zazwyczaj dochodzi do lokalnego powiększenia węzłów chłonnych – np. w przebiegu anginy powiększeniu ulegać mogą szyjne i podżuchwowe węzły chłonne.

Czasami jednak infekcja skutkuje zjawiskiem odwrotnym, polegającym na uogólnionym powiększeniu węzłów chłonnych – tak bywa w przypadku mononukleozy.

O tym, czy jest się czym martwić, przekonać się można poprzez dokładną ocenę węzłów chłonnych. Niepokojące jest stwierdzenie obecności u pacjenta twardych węzłów, które są nieprzesuwalne względem otaczającego je podłoża i które tworzą pakiety.

Istotna jest również dynamika zmian, otóż o ciężkiej chorobie świadczyć może to, że powiększenie węzłów chłonnych utrzymuje się przez długi czas. Martwić powinna także sytuacja, gdzie zmianie wielkości węzłów chłonnych towarzyszą inne niepokojące dolegliwości, takie jak np. znaczne osłabienie, spadek masy ciała czy nocne poty.

Teoretycznie ocena węzłów chłonnych nie wydaje się trudna, w praktyce jednak najkorzystniej jest darować sobie ten trud i jednocześnie upewnić się co do stanu zdrowia dziecka poprzez udanie się z nim do lekarza.

Czytaj również: Infekcje u dzieci – kalendarz dziecięcych infekcji wirusowych

Jak wzmocnić odporność dziecka - 7 sposobów na wzmocnienie odporności dziecka

Badania wykrywające przyczyny powiększenia węzłów chłonnych

Wysunięcie przypuszczenia, co jest przyczyną powiększenia węzłów chłonnych u danego pacjenta, zazwyczaj możliwe jest po zebraniu wywiadu z rodzicami i zbadaniu dziecka. Istotne jest m.in. to kiedy doszło do powiększenia węzłów i czy u dziecka występują jeszcze jakieś innego rodzaju dolegliwości.

Czasami lekarz – w celu potwierdzenia swojej wstępnej diagnozy – wydaje skierowanie na pewne badania. Najczęściej zlecane w przypadku powiększenia węzłów chłonnych są morfologia krwi (często z rozmazem, który pozwala określić odsetek poszczególnych populacji białych krwinek) i badania markerów stanu zapalnego (OB oraz oznaczenia stężeń CRP i prokalcytoniny we krwi). Czasami zastosowanie znajdują również badanie ASO czy wymaz z gardła.

Najczęściej w diagnostyce wystarczające jest wykonanie powyżej wymienionych badań. Zdarza się czasami jednak, że konieczne jest poszerzenie diagnostyki – z taką sytuacją można się zetknąć wtedy, gdy podejrzewaną przyczyną problemu jest jakaś choroba ogólnoustrojowa czy nowotwór.

Naprawdę przeróżne badania bywają zlecane w przypadku poszukiwania źródła dolegliwości, najczęściej są nimi jednak wtedy badania obrazowe, takie jak USG węzłów chłonnych, ale i tomografia klatki piersiowej czy miednicy (obrazowaniu podlegają te rejony ciała, w których odnotowano powiększenie węzłów chłonnych). Czasami wykonywana bywa również biopsja węzłów chłonnych z następującym po niej badaniem histopatologicznym.

Leczenie przyczyn powiększonych węzłów chłonnych

Powiększenie węzłów chłonnych jest objawem, a nie chorobą – leczy się w związku z tym problem, który doprowadził do tego zjawiska. Jak nietrudno się domyślić postępowanie bywa bardzo różne i uzależnione ono jest od tego, jaka choroba odpowiada za zmianę wielkości węzłów.

Dość często u dzieci z powiększonymi węzłami chłonnymi stosowane jest wyłącznie leczenie objawowe – tak dzieje się w przypadku infekcji wirusowych, gdzie najczęściej zalecany jest odpoczynek, dbałość o nawodnienie organizmu oraz, w razie konieczności, stosowanie leków przeciwbólowych czy przeciwgorączkowych.

W przebiegu zakażeń bakteryjnych – poza leczeniem objawowym – wykorzystanie znajduje antybiotykoterapia. Po wyleczeniu z infekcji węzły chłonne – po krótszym lub dłuższym czasie – powinny ostatecznie wrócić do swojego pierwotnego rozmiaru.

Najdłużej trwa leczenie w sytuacji, gdy za powiększeniem węzłów chłonnych u dziecka stoi choroba nowotworowa – wtedy bowiem konieczne jest leczenie onkologiczne, które może bazować na radio- czy chemioterapii.

Na sam koniec konieczne jest wyraźne, ponowne podkreślenie tego, że powiększenie węzłów chłonnych u dziecka zdecydowanie nie jest jednoznaczne z tym, że choruje ono na nowotwór. Owszem, istnieje taka możliwość, szczęśliwie jednak choroby tego rodzaju dotykają niewielką ilość małych pacjentów.

Zanim więc rodzice zaczną popadać w panikę, najpierw należy udać się do lekarza rodzinnego czy pediatry – wizyta u tego rodzaju specjalistów powinna rozwiać zarówno wszelkie wątpliwości, jak i obawy rodziców.

Czytaj również: Dzieci i nowotwory - wywiad ze specjalistą

Jak szybko wykryć niebezpieczne choroby u dziecka?