Ciąża wysokiego ryzyka stanowi ok. 5-7 proc. wszystkich ciąż (niemal 20% wszystkich ciąż jest obarczonych różnym stopniem ryzyka). Ciąża wysokiego ryzyka często jest mylona z ciążą zagrożoną poronieniem. Tymczasem nie zawsze kończy się ona poronieniem czy porodem przedwczesnym.
Nie zawsze też pojawiają się w niej komplikacje zagrażające zdrowiu lub życiu płodu czy zdrowiu przyszłej mamy.
Jednak ze względu na współistnienie różnych czynników, które mogłyby zakłócić jej przebieg, wymaga większej ostrożności ze strony przyszłej mamy i większego niż w ciąży prawidłowej nadzoru ze strony lekarzy – nie tylko ginekologa prowadzącego, ale też innych specjalistów.
Spis treści
Przyczyny ciąży wysokiego ryzyka
Istnieje szereg powodów, dla których ciąża może być traktowana jako ciąża wysokiego ryzyka. Największe znaczenie mają tzw. czynniki matczyne, związane z wiekiem i zdrowiem przyszłej mamy:
- Wiek poniżej 17 lat i powyżej 35 lat. W pierwszym przypadku istnieje ryzyko, że układ hormonalny i narządy rodne nie są wystarczająco gotowe na ciążę i poród, w drugim natomiast zwiększa się ryzyko chorób matki, wad u dziecka, a także wahań tętna płodu, wewnątrzmacicznego zahamowania wzrastania płodu, śmierci wewnątrzmacicznej.
- Nadwaga, otyłość lub niedowaga przyszłej mamy.
- Choroby, zarówno te, do których doszło w trakcie ciąży, jak i przewlekłe, występujące przed zajściem w ciążę: nadciśnienie, cukrzyca, nowotwory, padaczka, choroby serca i nerek, astma, anemia sierpowata, toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów, choroby tarczycy (wole endemiczne choroba Gravesa i Basedowa),
- Czynniki genetyczne, zwłaszcza bliskie pokrewieństwo rodziców, za sprawą którego może dojść do nieprawidłowości chromosomowych płodu czy chorób metabolicznych.
- Przebieg poprzednich ciąż: poronienie, przedwczesny poród, rzucawka lub stan przedrzucawkowy również zwiększają ryzyko powikłań w obecnej ciąży.
- Ciąża bliźniacza lub wielopłodowa.
Czytaj również: Jak przetrwać na patologii ciąży? Rady młodej mamy
Puste jajo płodowe, czyli ciąża bezzarodkowa
Już trzy miesiące przed planowaniem ciąży należy zacząć przyjmować kwas foliowy w dawce 400 mikrogramów dziennie. Eliminuje on ryzyko wystąpienia u dziecka wady cewy nerwowej.
Warto rozważyć wspólnie z lekarzem prowadzącym przyjmowanie suplementów diety zawierających określone składniki o udowodnionym korzystnym wpływie na płód. Wśród składników, których pozytywny wpływ jednoznacznie udowodniono znajduje się kwas foliowy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, żelazo, jod i witamina D3.
Komplikacje ciąży a ciąża wysokiego ryzyka
Warto pamiętać, że ciążą wysokiego ryzyka stać się może każda ciąża, jeśli w jej trakcie dojdzie do niespodziewanych komplikacji lub pojawią się okoliczności, które zakłócą jej przebieg. Należą do nich m.in:
- Stwierdzone wady płodu, w tym genetyczne (np. zespół Downa).
- Nieprawidłowe ułożenie płodu.
- Małowodzie lub wielowodzie.
- Ciążowe infekcje: toksoplazmoza, cytomegalia, różyczka, kiła, wirusowe zapalenie wątroby, ospa wietrzna, a także zakażenie wirusem HIV.
- Tryb życia i ryzykowne zachowania w ciąży i przed nią: picie alkoholu, palenie papierosów, zażywanie narkotyków, lekomania.
- Stan przedrzucawkowy.
- Konflikt serologiczny.
- Cukrzyca ciężarnych.
- Infekcje wirusowe.
- Łożysko przodujące.
- Niedokrwistość.
- Przedwczesne odklejenie się łożyska.
- Stłuszczenie wątroby ciężarnej, które zagraża jej życiu.
- Niewydolność szyjki macicy, czyli jej niezdolność do utrzymania płodu.
Rozpoznanie ciąży wysokiego ryzyka
Już w trakcie pierwszego ciążowego badania ginekolog przeprowadza wywiad, w którym określa ewentualne ryzyko ciąży. Jeśli kobieta w ciąży choruje na choroby przewlekłe, mogące mieć wpływ na przebieg ciąży, otrzymuje zazwyczaj zalecenie, by się nie przemęczać i zażywać przepisane leki (niekiedy, ze względu na ciążę, konieczna jest ich korekta).
Postępowanie w przypadku ciąży wysokiego ryzyka
Rzadko zdarza się natomiast, by musiała przebywać w szpitalu pod stałą opieką lekarską – najczęściej zalecany jest brak wysiłku i stresu, zdrowy tryb życia, a także częste kontrole lekarskie, co czasem oznacza konieczność przerwania pracy i przebywania na zwolnieniu lekarskim do czasu porodu.
Jeśli przyszła mama nie ma nie ma żadnych przewlekłych chorób, o których by wiedziała lub na które wskazywałyby wyniki jej badań, musi stosować się do zaleceń lekarza i regularnie wykonywać badania, dzięki którym ewentualne nieprawidłowości można będzie wykryć na tyle wcześnie, by wdrożyć odpowiednie leczenie.
Te badania to:
- morfologia krwi
- badanie ultrasonograficzne
- oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo i po zażyciu glukozy
- ogólne badanie moczu
- badania wykrywające kiłę (badanie WR)
- badanie antygenu HBs
- badania na przeciwciała różyczki, toksoplazmozy, HIV
- badanie ciśnienia
- pomiar masy ciała
Czytaj również: Ciąża na leżąco: pomysły na zagospodarowanie czasu
Jak uniknąć ciąży wysokiego ryzyka
Ciąży wysokiego ryzyka można próbować uniknąć, prowadząc zdrowy tryb życia: rezygnując z papierosów, alkoholu, unikając stresu, dbając o dietę i regularnie wykonując zalecane przez lekarza badania, a także stosując się do innych jego zaleceń, np. przyjmowania witamin i minerałów, zwłaszcza kwasu foliowego (udowodniono, że zapobiega powstawaniu wad cewy nerwowej płodu) oraz żelaza, które zapobiega anemii.
Jednak w niektórych przypadkach, niezależnie od starań przyszłej mamy, ciąża może stać się ciążą wysokiego ryzyka – wpływ na to mają m.in. współistniejące choroby przewlekłe, które w ciąży nie tylko nie znikną, ale wręcz mogą się nasilić.
W takim przypadku muszą być nadal prawidłowo leczone, a istnieje duża szansa, że uda się donosić ciążę i urodzić zdrowe dziecko. Lekarz może jednak zalecić dodatkowe, specjalistyczne badania.
