Cukrzyca ciężarnych to stan polegający na wystąpieniu podwyższonego stężenia glukozy we krwi. Podniesiony poziom cukru we krwi może wystąpić, nawet gdy przed ciążą nie miałaś z tym problemu.
Cukrzyca ciążowa zagraża nie tylko zdrowiu mamy, może też spowodować wady rozwojowe u dziecka, a także poronienie. Dlatego tak ważne jest, by w porę ją wychwycić. Choroba ta może pojawić się po 21. tygodniu ciąży.
Spis treści
- Od czego zależy cukrzyca ciążowa?
- Jakie są objawy cukrzycy ciążowej?
- Jak kontrolować i leczyć cukrzycę w ciąży?
- Jak komponować posiłki przy cukrzycy ciążowej?
- Czy cukrzyca w ciąży zagraża dziecku?
Od czego zależy cukrzyca ciążowa?
Rozwój cukrzycy w ciąży jest wynikiem zmian hormonalnych, jakie wtedy zachodzą w organizmie kobiety. Wzrasta stężenie hormonów płciowych (estrogenów, progesteronu, a także kortyzolu i prolaktyny), a co za tym idzie – wzrasta też wrażliwość trzustki na glukozę.
Jeśli np. któreś z twoich rodziców ma cukrzycę, istnieje duże prawdopodobieństwo, że w czasie ciąży może się ujawnić zaburzenie tolerancji glukozy. Inne czynniki ryzyka zachorowania na cukrzycę ciążową to wielorództwo, późna ciąża (po 35. roku życia), nadciśnienie tętnicze lub nadwaga przed ciążą, wcześniejsze dzieci o dużej masie ciała (powyżej 4000 g), cukrzyca ciążowa w trakcie poprzednich ciąż.
Sprawdź koniecznie: Masz cukrzycę ciążową i nie wiesz, jak się odżywiać? Wypróbuj nowy program dietetyczny
Jakie są objawy cukrzycy ciążowej?
Cukrzyca ciążowa często rozwija się bezobjawowo. Dlatego niezbędne są badania, które pozwalają wykryć w porę chorobę.
Aby wykryć ewentualną cukrzycę ciążową, należy robić niezbędne badania: do 10. tygodnia ciąży – badanie poziomu cukru we krwi, a między 24. a 28. tygodniem ciąży badanie – test obciążenia glukozą. O cukrzycy może też świadczyć cukromocz (obecność cukru w moczu).
Czasem jednak pojawiają się objawy cukrzycy ciężarnych. Są to:
- zawroty głowy
- omdlenia
- silne pragnienie
- częste oddawanie moczu
- ciągłe zmęczenie
- napady głodu
- nadmierny przyrost wagi ciężarnej i płodu.
Jak kontrolować i leczyć cukrzycę w ciąży?
Jeśli u ciebie rozpoznano cukrzycę ciążową, przede wszystkim przez całą ciążę powinnaś być pod stałą opieką zarówno ginekologa, jak i specjalisty diabetologa. Częste wizyty u ginekologa i diabetologa to jednak za mało. Ważna jest samokontrola, czyli proste badanie, które można wykonywać w domu.
Wystarczy zaopatrzyć się w glukometr – bardzo wygodny, praktyczny i łatwy w obsłudze przyrząd. Najlepiej nabyć glukometr z pamięcią wyników, a także mierzący poziom glukozy z alternatywnych miejsc. Dlaczego? Zwykle badanie takie wykonuje się poprzez nakłucie opuszki palca.
Ale ponieważ należy je robić przynajmniej cztery razy dziennie, wymyślono aparaty, którymi można krew pobrać samemu z ramienia czy uda.
Warunkiem powodzenia samokontroli jest systematyczność. Podstawowym sposobem leczenia jest dieta (powinna być ustalona przez lekarza lub dietetyka i należy jej bezwzględnie przestrzegać), ale samą dietę stosuje się tylko wtedy, gdy pacjentka ma niskie współczynniki cukrzycowe.
W wielu przypadkach oprócz diety konieczne jest podawanie leków doustnych, a często także insulinoterapia.
Sprawdź też: Masz cukrzycę ciążową? O tym musisz pamiętać każdego dnia
Czego unikać i jak się odżywiać mając cukrzycę w ciąży?
Mini słowniczek - terminy, które warto znać
- Hipoglikemia – inaczej niedocukrzenie. U chorych na cukrzycę stężenie cukru potrafi spadać w sposób nagły, może prowadzić do przyspieszonego bicia serca, zimnych potów, bólu głowy, a nawet utraty przytomności. By zminimalizować ryzyko takich objawów, jedz regularnie (bez zbyt dużych przerw między posiłkami), a w okresie wzmożonego wysiłku (np. cały dzień na nogach, forsowny wyjazd na wakacje albo dłuższe wyjście na zakupy), zwiększ porcje jedzenia.
- Hiperglikemia – zbyt wysokie stężenie cukru we krwi. Powodem tego jest najczęściej zbyt mała ilość insuliny. To pierwsza widoczna oznaka rozwijającej się cukrzycy typu 2 – jej objawami mogą być: nadmierne pragnienie, uczucie suchości w przełyku czy częste wizyty w łazience (jeszcze gdy płód jest mały i nie naciska na pęcherz). Na tym etapie można uzyskać poprawę przez kontrolowanie wagi i unikanie jedzenia cukrów prostych.
- Insulina – hormon produkowany w trzustce, odpowiedzialny za przetwarzanie i dostarczanie cukrów do wszystkich komórek. Jeśli insuliny jest za mało lub nie działa prawidłowo, glukoza nie dociera do komórek, ale pozostaje w krwiobiegu i wydalana jest z moczem. Choremu z niedoborem tego hormonu można go podawać, oczywiście pod ścisłą kontrolą lekarza.
Jak komponować posiłki przy cukrzycy ciążowej?
Jedz często i po trochu. Do tego właściwie sprowadza się podstawowa zasada. Trzeba jeść niezbyt duże posiłki, ale za to sześć razy dziennie, najlepiej co trzy godziny. Taki sposób dostarczania do organizmu „paliwa”, czyli pokarmów, uchroni przed hipoglikemią i nadmiernym tyciem.
Warto też dbać o dużą różnorodność zjadanych produktów. Głównym źródłem energii dla organizmu powinny być produkty zbożowe. Cukier i słodycze należy mocno ograniczyć lub odstawić je w ogóle, bo to puste kalorie. Podstawową zasadą jest to, by posiłki ciężarnej z cukrzycą zawierały różne składniki odżywcze, a więc węglowodany (produkty zbożowe), białko (ryby, mięso, nabiał) i dobre tłuszcze (olej rzepakowy, oliwa z oliwek).
Należy jeść sporo produktów o niskim indeksie glikemicznym: warzywa, orzechy, pełnoziarniste produkty zbożowe (kasza gryczana czy jęczmienna, ryż brązowy, mąka razowa, makaron razowy, płatki owsiane), co pozwoli kontrolować poziom glukozy we krwi i masę ciała.
Ważne jest ograniczenie owoców ze względu na zawartość cukru. Dziennie wolno zjeść tylko dwie porcje po ok. 100 g, najlepiej do drugiego śniadania i na podwieczorek. Ograniczenia trzeba wprowadzić także w przypadku mleka. Mamy z cukrzycą nie powinny go pić. Należy je zastąpić kefirem, maślanką, jogurtem naturalnym.
Czytaj: Stan przedcukrzycowy - jak uniknąć rozwoju cukrzycy?
Cukrzyca w ciąży dieta: jadłospis dla mam z cukrzycą [PDF DO POBRANIA]
Czy cukrzyca w ciąży zagraża dziecku?
Cukrzyca ciążowa rozwija się zwykle w drugiej połowie ciąży, a to sprawia, że ma wpływ głównie na zaburzenia wzrastania płodu i jego dojrzewania. To jednak może niekorzystnie wpłynąć na rozwój w okresie noworodkowym i w następnych latach życia dziecka (może prowadzić do ujawnienia się cukrzycy u dziecka).
Jeśli zaniedbasz leczenie, a do płodu będzie docierał nadmiar glukozy, może to w efekcie spowodować, że urodzi się duże dziecko (powyżej 4000 g). U takich noworodków występuje przerost mięśnia sercowego, wątroby, a przede wszystkim tkanki tłuszczowej i mięśniowej. Żadna z tych rzeczy wcale nie musi się przydarzyć tobie i twojemu dziecku.
Warunkiem jest leczenie (dieta i samokontrola) oraz ścisła współpraca z lekarzami: ginekologiem, diabetologiem. Ten prosty sposób zadbania o zdrowie nienarodzonego dziecka i tobie wyjdzie na zdrowie. Nowy sposób żywienia powinien stać się nawykiem twoim i twojej rodziny.
Po porodzie trzeba kontrolować poziom cukru
Dr Wiesław Ciebiera, ginekolog położnik, szpital Medicover w Warszawie
W przypadku niepowikłanej cukrzycy ciężarnych z właściwą dietą cukrzycową monitorowaną przez diabetologa i położnika poród może odbyć się w każdym szpitalu. W przypadku cukrzycy ciężarnych leczonej insuliną oraz stwierdzenia nieprawidłowości pacjentka powinna rodzić w szpitalu z III stopniem referencyjności, z pełnym zapleczem neonatologicznym.
Po urodzeniu dziecka zwykle szybko powraca prawidłowa tolerancja glukozy. Zaraz po porodzie zwykle udaje się odstawić insulinę. Trzeba jednak pamiętać, że po 6 tygodniach od porodu u każdej pacjentki, która miała cukrzycę ciężarnych, należy wykonać test obciążenia 75 g glukozy.
Pacjentka powinna pozostać pod kontrolą diabetologa, który przedstawi jej dalszy sposób postępowania i kontroli, nauczy właściwej diety i przygotuje do ewentualnej następnej ciąży. Dieta cukrzycowa jest polecana do końca życia.
miesięcznik "M jak mama"
