Brak apetytu w czasie gorączki. Dlaczego dziecko w trakcie gorączki nie chce jeść?

Brak apetytu w czasie gorączki to objaw, który często występuje u chorych dzieci. Gorączka towarzyszy maluchom w trakcie infekcji wirusowych i bakteryjnych, które - poza nią - objawiają się również szeregiem innych objawów, takich jak ból gardła, katar, zatkany nos, ból głowy, uczucie zmęczenia czy właśnie brak apetytu.

Brak apetytu w czasie gorączki u dziecka wywołanej infekcją jest częstym zjawiskiem, który zawsze martwi rodziców. Istnieje wiele hipotez, które tłumaczą utratę apetytu w trakcie gorączki, wiele z nich potwierdza, że nie jest to zjawisko negatywne, a brak apetytu stanowi jedną z metod organizmu na zwalczanie infekcji.

Spis treści

1. Skąd się bierze gorączka u dziecka?
2. Po co organizmowi wysoka temperatura ciała?
3. Przyczyny braku apetytu w czasie gorączki - cytokiny
4. Przyczyny braku apetytu w czasie gorączki - gromadzenie sił
5. Przyczyny braku apetytu w czasie gorączki - zaburzenia smaku
6. Jak karmić dziecko, które nie ma apetyty z powodu gorączki

Skąd się bierze gorączka u dziecka?

Gorączka u dziecka, czyli temperatura ciała powyżej 38 stopni C jest odpowiedzią na pojawienie się w organizmie substancji białkowych będących produktem metabolizmu bakterii i wirusów – tzw. pirogenów.

Komórki odpornościowe, które pochłaniają białka bakterii rozpoczynają produkcję własnych, endogennych pirogenów, które z krwią docierają do podwzgórza - tam znajduje się między innymi ośrodek termoregulacji.

W podwzgórzu endogenne pirogeny powodują zwiększone wydzielanie substancji prozapalnych, czyli prostaglandyn i cytokin.

W ośrodku termoregulacji występują termoreceptory podwzgórzowe, które odpowiedzialne są za ustalenie tzw. punktu nastawczego termoregulacji, czyli prawidłowej wartości temperatury ciała. U człowieka zdrowego punkt nastawczy wynosi ok. 37 stopni Celsjusza.

Pod wpływem substancji prozapalnych wydzielanych w czasie infekcji punkt nastawczy wzrasta powyżej 38 stopni Celsjusza. Wówczas organizm zaczyna intensywnie produkować ciepło, by podwyższyć temperaturę ciała do nowego punktu nastawczego. Ma to miejsce między innymi dzięki termogenezie drżeniowej – stąd też biorą się dreszcze w czasie gorączki.

Po co organizmowi wysoka temperatura ciała?

Może się wydawać, że powstawanie gorączki jest procesem niepotrzebnym i tak już osłabionemu przez infekcje organizmowi, jednak gorączka jest jedną z najstarszych ewolucyjnie metod zwalczania infekcji przez organizm. W wyższej temperaturze znacznemu wzrostowi ulegają procesy odpowiedzi odpornościowej, takie jak tworzenie przeciwciał czy powstawanie leukocytów.

Dodatkowo w wyższej temperaturze większość patogenów hamuje swoje namnażanie, a także zmniejsza się ich zakaźność, dzięki czemu rozwój choroby ulega znacznemu ograniczeniu.

Przyczyny braku apetytu w czasie gorączki - cytokiny

Jedną z przyczyn braku apetytu w czasie gorączki jest tocząca się w organizmie reakcja zapalna, za którą odpowiadają związki zwane cytokinami. Są to białka, które wpływają na podział, wzrost i rozwój komórek biorących udział w odpowiedzi immunologicznej.

Poza leukocytami, czyli komórkami odpornościowymi wpływają także na szereg procesów w organizmie, m.in. wywołują gorączkę. Cytokiny są kluczowymi substancjami w zwalczaniu infekcji przez organizm, stymulując komórki układu odpornościowego do walki z zakażeniem.

Poza swoim działaniem na komórki układu immunologicznego powodują one także hamowanie łaknienia. Stąd też obniżenie apetytu w czasie gorączki, podczas której cytokiny wydzielane są w bardzo dużych ilościach.

W przypadku infekcji krótkotrwała utrata apetytu nie jest groźna, a działanie cytokin pozwala na zwalczenie choroby. Problemem jest długotrwałe narażenie na ich działanie, jak w przypadku chorób nowotworowych – wówczas cytokiny wydzielane są również w dużych ilościach przez długi czas, co prowadzi do długotrwałej utraty łaknienia i wyniszczenia.

Przyczyny braku apetytu w czasie gorączki - gromadzenie sił

Kolejną przyczyna utraty apetytu w czasie gorączki jest gromadzenie przez organizm energii na walkę z chorobą kosztem energii poświęcanej na trawienie. Zwalczanie patogenów jest dużym wyzwaniem dla organizmu, który wymaga dużych nakładów energetycznych.

Organizm gromadzi ją kosztem innych funkcji życiowych, po to by cały potencjał energetyczny mógł zostać wykorzystany na walkę z chorobą. Trawienie czy aktywność fizyczna związana jest z dużym wydatkiem energetycznym organizmu, dlatego w czasie choroby organizm sam te czynności ogranicza. Stąd też brak apetytu i osłabienie.

Kompleksowa odpowiedź immunologiczna organizmu obejmuje także ograniczenie dostaw substancji niezbędnych do wzrostu i namnażania się patogenów. Bakterie i wirusy żywią się w głównej mierze glukozą i żelazem. Ograniczenie tych substancji pozwala na zahamowanie namnażania się patogenów odpowiedzialnych za rozwój infekcji – stąd też utrata apetytu w trakcie choroby.

Przyczyny braku apetytu w czasie gorączki - zaburzenia smaku

Kolejna przyczyna dotyka najczęściej chorych na infekcję górnych dróg oddechowych i nie do końca ma związek z gorączką. Brak apetytu może wynikać z bólu podczas przełykania, a także zaburzeń smaku i węchu wynikających z kataru u dziecka czy ostrego zapalenia zatok.  

Jak karmić dziecko, które nie ma apetyty z powodu gorączki

Takie działania organizmu wpływają na ograniczenie rozwoju infekcji, jednak niedobory żywieniowe w trakcie choroby mogą w dłuższej perspektywie osłabiać organizm i opóźniać rekonwalescencję. Dlatego jeśli w trakcie choroby nie zauważymy utraty apetytu – nie powinniśmy się głodzić, a wręcz przeciwnie, zadbać o prawidłową, zbliansowaną dietę.

Pomimo braku apetytu powinniśmy w trakcie infekcji u dziecka dbać o to, aby jego posiłki były pełnowartościowe, zawierały dużo białka, witamin i mikroelementów. Należy także pamiętać, że niektóre domowe sposoby na walkę z infekcją stosowane w nadmiarze mogą nie być korzystne dla zdrowia.

Zbyt duże spożywanie czosnku może spowodować uszkodzenie wątroby, a sok z malin i herbata z lipy są przeciwskazane u kobiet w ciąży, ponieważ działają rozkurczowo i mogą wpłynąć na wystąpienie przedwczesnego porodu.

Czytaj: Drgawki gorączkowe. Rodzaje, przyczyny i leczenie drgawek u dzieci

Dlaczego gorączka nasila się wieczorem?

Kiedy gorączka u dziecka jest niebezpieczna?

Brak apetytu lub nadmierny apetyt u dziecka - jak sobie radzić?

lek. Agnieszka Michalak