Zespół HELLP w ciąży: objawy, leczenie i zagrożenia

Zespół HELLP to rzadkie schorzenie ciążowe, związane ze stanem przedrzucawkowym oraz rzucawką i rzeczywiście może być ich powikłaniem. Ale zespół HELLP to również odrębna jednostka chorobowa, która wyprzedza stan przedrzucawkowy i stanowi zagrożenie ciąży. Co warto o nim wiedzieć?

Zespół HELLP to powikłanie rzucawki i stanu przedrzucawkowego. Doczekał się swojego „opracowania” stosunkowo niedawno, bo w 1982 roku. Zespół HELLP to rzadkie schorzenie ciążowe, ale poważne zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety oraz jej dziecka. Wyjaśniamy, jakie objawy świadczą o zespole HELLP i dlaczego jest zagrożeniem ciąży. 

Spis treści

1. Czym jest zespół HELLP w ciąży?
2. Kto jest narażony na zespół HELLP?
3. Objawy zespołu HELLP w ciąży
4. Diagnoza zespołu HELLP
5. Leczenie zespołu HELLP w ciąży

Czym jest zespół HELLP w ciąży?

Zespół HELLP jest bardzo niebezpieczny i to nie tylko ze względu na możliwość pojawienia się stanu przedrzucawkowego i rzucawki. Do powikłań zespołu HELLP w ciąży zalicza się oddzielenie łożyska, ostrą niewydolność nerek i obrzęki płuc.

Zespół HELLP niesie ze sobą duże ryzyko śmierci kobiety i jeszcze większe (bo ok. 60 procent) dziecka w okresie okołoporodowym.

Kobiety, które przebyły zespół HELLP, są bardziej narażone w kolejnej ciąży na rozwój stanu przedrzucawkowego, hipotrofię wewnątrzmaciczną oraz przedwczesny poród. Szczególnie zagrożone stanem przedrzucawkowym są kobiety, u których zespoł HELLP był poprzedzony nadciśnieniem, natomiast ryzyko nawrótu zespołu HELLP jest u nich bardzo małe.

Kto jest narażony na zespół HELLP?

Zespół HELLP dotyczy mniej niż 1 procenta kobiet w ciąży - najczęściej dotyka on pacjentki w ciążach powikłanych ciężką gestozą (występuje u około 10 procent kobiet), zaś nawet około 40 procent kobiet ze stanem przedrzucawkowym ma łagodne odstępstwa od normy w zakresie poziomu enzymów wątrobowych, lecz nie ma u nich pełnego obrazu HELLP.

Zespół HELLP może (ale nie musi) być pierwszym klinicznym objawem stanu przedrzucawkowego. U pacjentek z zespołem HELLP często diagnozuje się także zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego lub ostrą niewydolność nerek.

Na zespół HELLP mogą cierpieć również kobiety z wcześniej rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym ciężarnych. Zespół HELLP częściej dotyka wieloródki. Zwykle występuje w trzecim trymestrze ciąży, ale może także rozwinąć się we wczesnym stadium ciąży albo dopiero w okresie poporodowym.

Zobacz również: Próby wątrobowe w ciąży - jak odczytać wyniki?

Kontrolowanie ciśnienia w ciąży - Wywiad z ekspertem na temat nadciśnienia w ciąży

Objawy zespołu HELLP w ciąży

Schorzenia jakim jest zespół HELLP nie sposób przegapić. Typowe objawy zespołu HELLP to:

• ból w nadbrzuszu lub w prawym podżebrzu;
• bolesność przy ucisku w prawym podżebrzu;
• przejmujący ból głowy;
• silne zmęczenie;
• krwawienie;
• nudności i wymioty;
• zaburzenia widzenia.

Badania lekarskie kwi, moczu oraz ciśnienia krwi wykazują zaś:

• nadciśnienie czasem powiązane z białkomoczem;
• niewielka hemoliza w rozmazie krwi obwodowej (czasem też niedokrwistość). Stopień hemolizy jest określony przez stężenie wolnej bilirubiny;
• obniżająca się liczba płytek krwi;
• podwyższone stężenie aminotransferaz - wyraźnie ponad górne granice normy;
• stłuszczenie wątroby.

Diagnoza zespołu HELLP

Lekarz zaleca ciężarnej szereg badań. Aby mieć pewność, że ma do czynienia z zespołem HELLP, może wykonać kobiecie USG, które wykluczy inne przyczyny ostrego bólu w nadbrzuszu. Obraz wątroby pomaga również rozróżnić, czy pacjentka ma stan przedrzucawkowy z zajęciem wątroby zaś bez zepołu HELLP. Biopsja wątroby nie jest potrzebna.

Czytaj również: Morfologia krwi: najważniejsze badanie w ciąży

Ciąża po czterdziestce – czy to bezpieczne zajść w ciążę po 40. roku życia?

Pomiar ciśnienia w ciąży - jak mierzyć ciśnienie w ciąży? Wybierz z nami ciśnieniomierz

Leczenie zespołu HELLP w ciąży

Rokowania u kobiet w ciąży z zespołem HELLP są bardzo niekorzystne. Dlatego zaleca się w zdecydowanej większości przypadków jak najszybsze zakończenie ciąży. Szczególnym wskazaniem do natychmiastowej interwencji lekarskiej jest silny ból przy ucisku prawego podżebrza świadczący o rozciągnięciu torebki wątroby.

Sytuacja jest w miarę prosta, gdy zespół HELLP objawia się w zaawansowanej ciąży, już po 34 tygodniu, kiedy płuca dziecka są lepiej rozwinięte. Wtedy łatwiej jest lekarzom wydać zalecenie wywołania porodu. Przed 34 tygodniem ciąży kobieta z zespołem HELLP musi przebywać w szpitalu i dużo odpoczywać.

W trakcie leczenia zespołu HELLP w ciąży kobieta otrzymuje też sterydy, które przyspieszą rozwój płuc dziecka, leki zmniejszające ryzyko napadów padaczkowych oraz leki obniżajace ciśnienie krwi, a w razie konieczności przeprowadza się u niej transfuzję krwi.

Kryzysowy dla kobiety z zespołem HELLP w ciąży jest okres okołoporodowy. Może wystąpić nadciśnienie, białkomocz oraz obniżenie liczby płytek, które należy leczyć. Nierzadko rodząca otrzymuje płytki krwi, a nawet osocze.

Przez pewien czas po porodzie kobieta musi przyjmować leki obniżające ciśnienie. Natomiast po porodzie stężenie enzymów wątrobowych samo wraca do normy (nie ma niewydolności wątroby), a następnie reguluje się liczba trombocytów.