Choroby przewlekłe - czym są i jakie dolegliwości do nich zaliczamy?

Choroby przewlekłe to różne schorzenia, które mają charakter postępujący i które utrzymują się u pacjentów przez długi czas. Zaliczanych jest do nich bardzo dużo różnych dolegliwości, bo zarówno choroby układu krążenia, układu oddechowego, jak i wielu jeszcze innych układów narządowych. Jakie są przyczyny chorób przewlekłych, jakie mogą być ich objawy i dlaczego choroby przewlekłe – które przecież wolno postępują – zdecydowanie trzeba leczyć?

Choroby przewlekłe towarzyszą ludzkości od dawien dawna i stanowią one bardzo ważny problem zdrowotny – według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) są one jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie i każdego roku z ich powodu umiera ponad 30 milionów osób.

Tak jak jednostki tego rodzaju rzeczywiście występują u ludzi od tak naprawdę wieków, tak jednak dopiero od pewnego czasu pacjenci zaczęli sprawdzać, czym są choroby przewlekłe.

Zainteresowanie to pojawiło się wraz z pandemią COVID-19, podczas której niejednokrotnie podkreślano, że występowanie u pacjenta niektórych chorób przewlekłych zwiększa ryzyko zgonu z powodu zakażenia koronawirusem.

Spis treści

1. Czym są choroby przewlekłe?
2. Przewlekłe choroby układu krążenia
3. Przewlekłe choroby układu oddechowego
4. Przewlekłe choroby układu pokarmowego
5. Przewlekłe choroby psychiczne
6. Przewlekłe choroby narządu ruchu
7. Inne choroby przewlekłe
8. Choroby przewlekłe u dzieci
9. Objawy chorób przewlekłych
10. Czynniki ryzyka chorób przewlekłych

Czym są choroby przewlekłe?

Najogólniej mówiąc choroby przewlekłe to takie jednostki, które utrzymują się przez długi czas i które jednocześnie stopniowo, szybciej lub wolniej, lecz jednak postępują. W innym ujęciu do grupy tych schorzeń zaliczane są takie jednostki, które:

• cechują się długotrwałym przebiegiem,
• mają niejednoznacznie określone przyczyny i przebieg,
• wymagają wdrożenia specjalistycznego leczenia,
• mogą po sobie pozostawiać pewnego rodzaju niepełnosprawność.

Choroby przewlekłe występować mogą w każdym tak naprawdę wieku, najczęściej jednak spotykane są one u starszych pacjentów – zwraca się uwagę na to, że ryzyko ich wystąpienia znacząco wzrasta po przekroczeniu 50. roku życia.

Do grupy chorób przewlekłych zaliczanych jest obecnie wiele różnych jednostek i tak jak chroniczność pewnych z nich jest dla pacjentów oczywista, tak w przypadku innych problemów pacjenci bywają zaskoczeni tym, że zaliczane są one właśnie do omawianej grupy schorzeń.

Czytaj również: Czy trzeba czekać z ciążą po szczepieniu przeciw COVID-19 lub po przejściu tej infekcji?

Zespół policystycznych jajników a ciąża. Czy cierpiąc na PCOS można zajść w ciążę?

Leki na astmę w ciąży – jak wygląda leczenie astmy oskrzelowej w ciąży?

Przewlekłe choroby układu krążenia

Jednymi z najczęstszych chorób przewlekłych są choroby układu krążenia, takie jak niewydolność serca, miażdżyca czy choroba niedokrwienna serca. Warto tutaj dodać, że chorobą przewlekłą jest również jedno z najczęściej występujących u Polaków schorzeń, którym jest nadciśnienie tętnicze.

Przewlekłe choroby układu oddechowego

Jednymi z najczęstszych chorób przewlekłych, obok schorzeń układu sercowo-naczyniowego, są choroby układu oddechowego. Tutaj jako przykładowe jednostki z tej grupy wymienić można astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) czy przewlekłe zapalenie oskrzeli, obecnie – dzięki postępowi w medycynie – do przewlekłych chorób układu oddechowego zaliczana jest również i mukowiscydoza.

Przewlekłe choroby układu pokarmowego

Do schorzeń przewlekłych zaliczane są także schorzenia układu pokarmowego i zaliczanych do niego narządów. Tutaj jako przykłady można podać cukrzycę typu 1 i 2, niewydolność wątroby czy przewlekłe zapalenie trzustki. Przewlekłymi chorobami układu pokarmowego są również choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy celiakia.

Przewlekłe choroby psychiczne

Schorzeniami przewlekłymi mogą być nie tylko różne jednostki obejmujące konkretne narządy ludzkiego organizmu, ale i zaburzenia psychiczne. Chorobą przewlekłą może być bowiem zarówno schizofrenia, jak i choroba afektywna dwubiegunowa, przewlekły charakter mogą mieć również zaburzenia schizoafektywne czy zaburzenia depresyjne nawracające.

Przewlekłe choroby narządu ruchu

Choroby przewlekłe to również i choroby związane z narządem ruchu. Tutaj wymienić można chociażby chorobę zwyrodnieniową stawów czy reumatoidalne zapalenie stawów. Przewlekły charakter ma również osteoporoza oraz przewlekłe stany zapalne stawów.

Inne choroby przewlekłe

Lista chorób przewlekłych zasadniczo jest tak długa, że nie sposób wymienić tutaj wszystkich jednostek należących do tej grupy. Warto tutaj jednak wspomnieć o pewnych jeszcze problemach, które także zaliczane są do grona tych schorzeń i które występują u pacjentów stosunkowo często.

Chorobą przewlekłą jest otyłość, jak i różne choroby układu dokrewnego (np. niedoczynność tarczycy). Do grupy tej zaliczane są choroby autoimmunologiczne (takie jak stwardnienie rozsiane czy toczeń rumieniowaty układowy), ale i choroby zakaźne (m.in. zakażenie wirusem HIV oraz wirusowe zapalenia wątroby).

Chorobami przewlekłymi są również choroby ginekologiczne, takie jak np. zespół policystycznych jajników czy endometrioza.

Istotne jest również to, że współcześnie coraz więcej chorób nowotworowych przybiera postać właśnie chorób przewlekłych. W przeszłości tego rodzaju schorzenia w dość krótkim czasie doprowadzały do zgonu chorych, obecnie – dzięki postępowi medycyny – u wielu chorych udaje się doprowadzić nawet jeżeli nie do wyleczenie raka, to do osiągnięcia stadium remisji choroby nowotworowej.

Choroby przewlekłe u dzieci

Wcześniej wspominano, że schorzenia przewlekłe dotykają przede wszystkim dorosłych i tak rzeczywiście jest. Nie jest to jednak jednoznaczne z tym, że u najmłodszych jednostki tego typu w ogóle nie występują. Choroby przewlekłe u dzieci również są możliwe i jako przykłady takich schorzeń wymienić można m.in. cukrzycę typu 1, niedoczynność tarczycy, padaczkę oraz mukowiscydozę.

Objawy chorób przewlekłych

Wykrywanie chorób przewlekłych zazwyczaj nie jest łatwe – spowodowane jest to przede wszystkim tym, że ich objawy bywają bardzo niespecyficzne, a do tego przez długi czas drobne nieprawidłowości mogą być przez pacjenta zwyczajnie bagatelizowane.

To, że choroba przewlekła nie doprowadza do występowania ewidentnych objawów, nie oznacza jednak tego, że nie sieje ona spustoszenia w organizmie pacjenta – w okresie skąpoobjawowym może dochodzić do powstawania zmian, których cofnięcie będzie później niemożliwe.

Z tego właśnie powodu pacjent, który zauważa u siebie nawet tak drobne odchylenia, jak niewielki spadek tolerancji wysiłku, poczucie zmęczenia czy nawracające dolegliwości bólowe, zdecydowanie powinien skonsultować się z lekarzem – wczesne rozpoczęcie leczenia może zapobiegać szybkiemu wystąpieniu powikłań przewlekłej choroby.

Czytaj również: Stan przedcukrzycowy - jak zapobiegać rozwojowi cukrzycy?

Dziecko chore na cukrzycę. Przyczyny, objawy i diagnoza cukrzycy u dzieci

Czynniki ryzyka chorób przewlekłych

Całkowitego wpływu na ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych pacjenci, niestety, nie mają – ich rozwój uzależniony jest bowiem m.in. od uwarunkowań genetycznych. Pewne jednak aspekty, zależne już w pełni od woli pacjenta, mają wpływ na możliwość ich rozwinięcia się.

Mowa tutaj chociażby o nieodpowiedniej diecie, niskiej aktywności fizycznej czy stosowaniu używek, takich jak alkohol czy papierosy. Zwiększone ryzyko chorób przewlekłych mają także osoby narażone na działanie silnego stresu.

Dlaczego choroby przewlekłe należy leczyć jak najszybciej?Tak jak wspomniano na samym początku, o chorobach przewlekłych zaczęto mówić więcej wtedy, gdy na świecie zaczęła panować pandemia COVID-19. Można to akurat uznać za jeden z bardzo niewielu plusów tej ogólnie negatywnej sytuacji – pacjenci zaczęli bowiem po prostu zwracać uwagę na to, czym są choroby przewlekłe.

Obecnie coraz więcej osób ma świadomość tego, że choroby przewlekłe trzeba leczyć – nawet wtedy, gdy na co dzień nie wywołują one żadnych objawów, w razie wystąpienia jakiegoś innego schorzenia – np. infekcji, takiej jak COVID-19 – odporność organizmu może nie być na tyle wystarczająca, aby zwalczyć patogen.

Dodatkowo zaniechanie leczenia choroby przewlekłej może skutkować tym, że dużo szybciej niż przy stosowaniu właściwego leczeniu rozwiną się jej powikłania i ostatecznie ich efektem może być przedwczesny zgon pacjenta.

Ze względu chociażby na wymienione warto czujnie obserwować swój organizm, a także wykonywać regularnie badania profilaktyczne – wczesne wykrycie choroby przewlekłej umożliwia opanowanie jej do takiego stopnia, by jej wpływ na codzienne funkcjonowanie pacjenta był jak najmniejszy.