Próżnociąg i kleszcze położnicze to narzędzia medyczne, które wykorzystuje się w czasie porodu, aby wydostać główkę dziecka na zewnątrz. Są one niezbędne wtedy, gdy rodząca nie jest w stanie zrobić tego siłami natury, a poród jest na tyle zaawansowany, że na cesarskie cięcie jest już za późno. Tego typu narzędzi nie używa się często – jak wynika z badań, są potrzebne w przebiegu zaledwie 5 proc. wszystkich porodów.
Spis treści
- Kiedy używa się kleszczy położniczych i próżnociągu?
- Przeciwwskazania do stosowania kleszcze położniczych i próżnociągu
- Kleszcze położnicze w czasie porodu
- Próżnociąg położniczy w czasie porodu
- Możliwe powikłania u dziecka po użyciu kleszczy lub próżnociągu
- Kleszcze położnicze i próżnociąg położniczy – powikłania u matki
Kiedy używa się kleszczy położniczych i próżnociągu?
Kleszczy położniczych lub próżnociągu położniczego można użyć wtedy, gdy:
- druga faza porodu przedłuża się (ta faza porodu zaczyna się wtedy, gdy główka dziecka znajdzie się w dole kanału rodnego, dojdzie do pełnego rozwarcia i pojawiają się skurcze parte, czyli parcie. Prawidłowo powinna ona trwać max. 2 godziny);
- matka zmaga się z chorobami (np. wadami serca, nadciśnieniem tętniczym, nadczynnością tarczycy), które wymagają zmniejszenia wysiłku w drugiej fazie porodu. Zalicza się tutaj również ryzyko odklejenia się siatkówki;
- istnieje ryzyko rozwoju zamartwicy wewnątrzmacicznej dziecka, której istotą jest ostra niewydolność krążenia i oddychania.
Poza tym muszą zostać spełnione jeszcze inne warunki. Rodząca powinna mieć prawidłowo zbudowaną miednicę kostną i w pełni rozwartą szyjkę macicy. Z kolei płód musi być żywy, donoszony, a jego położenie powinno być podłużne główkowe. Poza tym musi dojść do pęknięcia błon płodowych.
Wskazania do zastosowania kleszczy położniczych i próżnociągu położniczego są praktycznie takie same, jednak tego pierwszego narzędzia można użyć tylko wtedy, gdy główka dziecka jest już nisko w kanale rodnym. Z kolei próżnociąg położniczy ma zastosowanie wtedy, gdy główka dziecka jest trochę wyżej w kanale rodnym.
Zobacz: Poród nie taki straszny! Dlaczego nie warto bać się porodu?
Przeciwwskazania do stosowania kleszcze położniczych i próżnociągu
Kleszczy położniczych i próżnocigu położniczego nie można użyć w następujących sytuacjach:
- miednica ciężarnej kobiety jest zbyt mała w stosunku do główki dziecka, co uniemożliwia poród drogami naturalnym (w terminologii medycznej to niewspółmierność porodowa)
- poród jest przedwczesny
- szyjka macicy nie jest całkowicie rozwarta
- przewiduje się, że masa urodzeniowa dziecka będzie duża
- rodząca nie odczuwa skurczów macicy
- dziecko jest w położeniu miednicowym lub poprzecznym
Kleszcze położnicze w czasie porodu
Kleszcze położnicze swoim wyglądem przypominają skrzyżowane ze sobą dwie duże łyżki od sałaty, które są zakończone rękojeścią. W czasie porodu (nazywanego porodem kleszczowym) najpierw wsuwa się do dróg rodnych jedną, a potem drugą łyżkę. Gdy obie łyżki obejmą główkę dziecka, lekarz naciska na rękojeść i kleszcze się zwierają. Podczas skurczu lekarz przesuwa główkę dziecka w stronę ujścia. Może ją także obrócić, jeśli wymaga tego sytuacja.
Warto wiedzieć, że poród kleszczowy jest coraz rzadziej wykonywany. Zmniejsza się także liczba lekarzy, którzy potrafią go wykonać, dlatego w niektórych szpitalach nie jest przeprowadzany.
Czytaj także: Formalności po narodzinach dziecka - o czym i kiedy trzeba pamiętać?
Próżnociąg położniczy w czasie porodu
Próżnociąg położniczy to urządzenie medyczne, które składa się z dwóch części: urządzenia wytwarzającego podciśnienie (pompki) i peloty - końcówki, która swoim wyglądem przypomina miseczkę. Przed jego użyciem znieczula się rodzącą, opróżnia się jej pęcherz moczowy za pomocą cewnika i nacina się krocze (podobnie jak w czasie porodu kleszczowego). Następnie lekarz przystawia pelotę do główki dziecka, a pompka wytwarza stabilne, stałe podciśnienie. W ten sposób wzmaga się naturalne siły porodowe. Gdy główka dziecka się urodzi, pelota zostaje z niej usunięta, a poród dalej odbywa się normalnie.
Próżnociągu – w przeciwieństwie do kleszczy – nie można użyć w sytuacji, gdy wydobycie dziecka wymaga obrócenia główki.
Możliwe powikłania u dziecka po użyciu kleszczy lub próżnociągu
Skutkiem porodu kleszczowego są otarcia naskórka, zasinienia czy odkształcenia na główce dziecka, które goją się w ciągu kilku dni. Poważniejszymi powikłaniami, do których dochodzi rzadko, są uszkodzenia splotu ramiennego lub nerwu twarzowego. Z kolei po porodzie z użyciem próżnociągu na główce dziecka w miejscu przyłożenia pelota widoczny jest okrągły ślad, który jest obrzęknięty. Obecne są także uszkodzenia skóry, krwiaki, a nawet krwawienia wewnątrzczaszkowe, które wchłaniają się po kilku lub kilkunastu dniach.
Czytaj także: 4 rzeczy, których nie lubi niemowlę - co męczy i drażni niemowlaka?
Odwiedziny u noworodka – niepotrzebne i niebezpieczne. Jak je ograniczyć?
Kleszcze położnicze i próżnociąg położniczy – powikłania u matki
Rodząca musi liczyć się z tym, że w czasie porodu kleszczowego lub tego z użyciem próżnociągu nacięcie krocza będzie większe niż przy normalnym porodzie. Poza tym skutkami tego typu porodu mogą być niegroźne urazy pochwy i szyjki macicy, a także (choć rzadko) uszkodzenie zwieracza odbytu. W związku z tym po takim porodzie wraca się dłużej do formy.
