Noworodek w domu przewraca świat do góry nogami. Na początku możesz sądzić, że nie dasz rady. Jednak po kilku dniach rewolucji życiowej, jaką są narodziny dziecka, przywykniesz, a po miesiącu czy dwóch z rozczuleniem będziesz wspominać te pierwsze wspólnie spędzone chwile z noworodkiem w domu.
Zanim to jednak nastąpi, przed tobą czas pełen nowych wyzwań. Łatwiej będzie im sprostać, stosując się do zasad uniwersalnych, czyli takich, które sprawdzają się przy każdym dziecku. Oto 19 porad dla mamy noworodka.
Spis treści
- 1. Noworodek w domu: przyjazne otoczenie
- 2. Noworodek potrzebuje ciszy i spokoju
- 3. Noworodek lubi delikatność
- 4. Pielęgnacja pępka noworodka
- 5. Otulanie noworodka
- 6. Podtrzymywanie główki
- 7. Karmienie na żądanie
- 8. Higiena akcesoriów
- 9. Częste przewijanie
- 10. Właściwa temperatura w domu
- 11. Kąpiel co kilka dni
- 12. Pielęgnacja: natłuszczanie skóry oliwką
- 13. W łóżeczku bez kołderki i poduszki
- 14. Wygodne ubranko
- 15. Noworodek: jak najmniej bodźców
- 16. Noworodek w domu: czapka nie zawsze konieczna
- 17. Tata i mama: podział obowiązków
- 18. Sen w rytmie dziecka
- 19. Pierwszy spacer noworodka
1. Noworodek w domu: przyjazne otoczenie
Lekko zaciemniony, ale dobrze przewietrzony pokój to miejsce, w którym noworodki najlepiej się czują. To kwestia przyzwyczajeń – dziecko, które spędziło dziewięć miesięcy w ciemnawym środowisku wnętrza brzucha, musi dopiero przyzwyczaić się do światła.
Dlatego najlepiej czuje się tam, gdzie światło dociera, ale nie jest go zbyt dużo. W pierwszym miesiącu życia bardzo przydają się ochraniacze na łóżeczko (później można je zdemontować, gdy niemowlę zacznie się ruszać - wtedy wzrasta niebezpieczeństwo, że zanadto przysunie się do ochraniacza co może utrudnić mu oddychanie).
W słoneczny dzień okno warto osłonić półprzepuszczalnymi zasłonami, a wieczorem zamiast górnej lampy zapalać boczne oświetlenie lub lampki nocne.
Babcine rady, czyli pielęgnacja niemowlęcia dawniej i dziś. Zobacz, co się zmieniło!
Kalendarz urodowy młodej mamy - zadbaj o siebie po porodzie
2. Noworodek potrzebuje ciszy i spokoju
W ciągu dnia, podczas pierwszego miesiąca z noworodkiem w domu, malec powinien mieć zapewniony względny spokój. Tradycją, nie tylko polską, są odwiedziny u świeżo upieczonych rodziców. Ale i mama, i dziecko przez pierwsze tygodnie potrzebują przede wszystkim ciszy.
Goście mogą poczekać – nic się nie stanie, jeśli zobaczą malca, gdy będzie miał dwa, trzy miesiące. O ciszę i spokój warto też zadbać przy okazji innych sytuacji. Nie chodzi o to, by malca zupełnie izolować od dźwięków, ale by przez pierwsze tygodnie nie były one zbyt głośne.
Jeśli wasz odkurzacz głośno pracuje, na czas sprzątania lepiej przenieść niemowlaka do innego pokoju, a telewizor lub muzykę włączać z umiarkowaną głośnością. Warto też ściszyć telefon i dzwonek do drzwi.
Sprawdź nasz poradnik: Jak dbać o skórę noworodka?
Jak urodzić i nie zwariować? Odpowiada Autorka książki „W oczekiwaniu na dziecko”
Pępek noworodka: jak go pielęgnować?
3. Noworodek lubi delikatność
Noworodki nie są przyzwyczajone do dotyku. Dopiero uczą się go podczas codziennych czynności, jakie wykonują przy nich rodzice. Jest on im bardzo potrzebny do prawidłowego rozwoju, jednak zbyt silny może wywołać ból, na który takie dzieci są bardzo wrażliwe. Dlatego wszystkie czynności przy dziecku wykonujemy delikatnie.
Zobacz: Sprawdzone sposoby na płacz u noworodka
Noworodek a niemowlę: różnice fizjologiczne
4. Pielęgnacja pępka noworodka
Z zabiegów pielęgnacyjnych, jakie trzeba w tym okresie wykonywać przy dziecku, najważniejsza jest odpowiednia higiena pępka. Kikut pępowiny to miejsce, które przez pierwsze tygodnie życia należy bacznie obserwować. Dopóki nie odpadnie, trzeba go traktować jako gojącą się ranę, która może ulec zakażeniu.
Odpadnie między 5. a 15. dobą po urodzeniu (jeśli tak się nie stanie, trzeba skonsultować się z lekarzem). Do tego czasu konieczna jest odpowiednia pielęgnacja.
Jej zasady zmieniły się kilka lat temu – mamy, które korzystały z zajęć w szkołach rodzenia, na pewno to wiedzą. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego pępka nie odkażamy już spirytusem. Raz na dobę (częściej, jeśli zostanie zabrudzony, np. moczem, co zdarza się chłopcom) trzeba go oczyszczać gazikiem zwilżonym w wodzie. Po umyciu kikut należy osuszyć i zostawić nieosłonięty, by wysechł na powietrzu.
W ciągu dnia kikut również powinien być odsłonięty, by docierało do niego powietrze – w pieluszce można wyciąć dziurkę, albo odwinąć, a dziecko ubierać w kaftanik i półśpioszki.
Podczas kąpieli kikut można myć wodą z mydłem, a potem dokładnie osuszyć. Jeśli w domu panują niezbyt przyjazne dla noworodka warunki higieniczne (nadmierna wilgoć, grzyb na ścianach) bądź ktoś z domowników jest chory, rano i wieczorem wskazana jest dezynfekcja preparatem oktenidyny.
Preparatu tego można użyć również jednorazowo, przed kontaktem z lekarzem wtedy, gdy coś w wyglądzie pępka niepokoi (okolica jest zaczerwieniona albo pojawiła się wydzielina).
Czytaj: Pępek noworodka - jak o niego dbać? Aktualne zalecenia
5. Otulanie noworodka
Są noworodki, które wymagają niemal nieustannej uwagi. Nadmierne pobudzenie może wynikać z problemów z przystosowaniem się do nowej rzeczywistości i wtedy właśnie sprawdzi się otulanie, które pomoże zapewnić malcowi wrażenia zbliżone do tego, co odczuwał w brzuchu mamy.
Połóż malca na cienkim kocyku lub pieluszce z materiału. Najpierw przykryj nią nóżki, potem otul rączki – tak by niemowlak nie był zanadto usztywniony. Okrycie nie powinno być za grube, bo może to spowodować kolejny atak płaczu. Jeśli nie masz wprawy, warto zaopatrzyć się w miękki otulacz.
6. Podtrzymywanie główki
Noworodki nie są z porcelany, niemniej by nie zrobić dziecku krzywdy, podczas przenoszenia główkę trzeba przytrzymywać, aby nie odginała się do tyłu (dziecko opanuje umiejętność trzymania główki dopiero około 3. miesiąca życia).
7. Karmienie na żądanie
Zdrowe noworodki chcą jeść przeciętnie co półtorej godziny, licząc od momentu zakończenia poprzedniego karmienia piersią, zarówno w dzień, jak i w nocy (jeśli noworodek przesypia porę karmienia, trzeba je obudzić). Głód sygnalizują płaczem – już po kilku dniach będziesz w stanie rozpoznać, że dziecku chodzi właśnie o jedzenie.
Jedno karmienie może trwać nawet 40 minut, bo niemowlę szybko męczy się ssaniem. Po karmieniu dziecko trzeba lekko unieść, by mu się odbiło – zapobiegnie to ulewaniu się pokarmu. To, co może cię zaskoczyć w tych pierwszych tygodniach, to poranione brodawki oraz nawał pokarmu.
Przy bólu i krwawieniu pomaga prawidłowe przystawianie dziecka do piersi, a także stosowanie maści przyspieszających regenerację naskórka. Podczas nawału pokarmu trzeba często karmić dziecko, a przed karmieniem robić ciepłe okłady na piersi i ściągać z nich trochę pokarmu.
8. Higiena akcesoriów
Jeśli karmisz sztucznie, butelki i smoczki muszą być sterylnie czyste – układ pokarmowy malca jest jeszcze niedojrzały i byle bakteria może wywołać silne dolegliwości. Akcesoria trzeba dokładnie wymyć i wyparzyć przed pierwszym użyciem, a po karmieniu od razu umyć – najlepiej przy użyciu specjalnego płynu do czyszczenia akcesoriów niemowlęcych.
Czytaj: Po porodzie w szpitalu - co się dzieje kilka godzin po urodzeniu dziecka?
15 zasad karmienia butelką. Poradnik dla mam karmiących sztucznie
9. Częste przewijanie
Skóra noworodka jest kilkakrotnie cieńsza niż skóra starszego dziecka. Już kilkuminutowy kontakt z kałem i moczem może ją podrażnić, a nawet wywołać bolesne odparzenia. Dlatego takiego malucha należy przewijać od razu, gdy zrobi kupę, a jeśli w pieluszce jest czysto, zmieniamy ją maksymalnie po dwóch godzinach od poprzedniego przewijania.
Jeśli pieluszki wchłaniają także stolce (informację o tym znajdziesz na opakowaniu), nie stosuj kremu przeciw odparzeniom – kosmetyk zatka kanaliki chłonne w pieluszce, przez co stolec i mocz zostaną przy skórze, zamiast wniknąć w pieluchę.
10. Właściwa temperatura w domu
Noworodki mają chłodną skórę, bo układ termoregulacji jest jeszcze niedojrzały. Nie znaczy to jednak, że dziecko marznie. Dziecięcego pokoju nie trzeba dodatkowo dogrzewać – odpowiednia dla zdrowego, urodzonego o czasie noworodka temperatura powietrza to około 22°C.
To, czy malec marznie, można sprawdzić, dotykając jego karku – jeśli jest chłodny, dziecko trzeba dodatkowo ubrać albo przykryć, a jeśli rozgrzany – zdjąć warstwę odzieży.
11. Kąpiel co kilka dni
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego niemowlaka wystarczy kąpać 2–3 razy w tygodniu. Temperatura wody powinna mieć 37°C, a powietrza – 22°C. Niemowlaka można kąpać, jeszcze zanim odpadnie kikut pępowiny. Woda w wanience powinna sięgać mu do bioder. Skóry nie pocieramy, tylko ochlapujemy wodą. Uwaga: podczas kąpieli malca trzeba trzymać pewnie, ale delikatnie, nawet jeśli leży na leżaczku kąpielowym: puszczony może się ześlizgnąć.
Czytaj: Pierwsza kąpiel noworodka – 7 ważnych zasad. O tym trzeba pamiętać!
12. Pielęgnacja: natłuszczanie skóry oliwką
Zgodnie z zaleceniami używamy jej przez pierwszy miesiąc życia, gdy skóra adaptuje się do nowych warunków. Może się wtedy złuszczać i przesuszać, a oliwka znakomicie ją natłuści. Odrobinę oliwki najlepiej rozmasować sobie w dłoniach, a potem delikatnie wmasować w skórę dziecka.
13. W łóżeczku bez kołderki i poduszki
Przez pierwsze tygodnie niemowlaka w łóżeczku nie trzeba niczym przykrywać – zwłaszcza ciepłą kołdrą – bo istnieje ryzyko, że naciągnie ją sobie na główkę. Lepiej ubrać go w body z długimi rękawami i ciepłe śpioszki – wtedy nie zmarznie, leżąc bez ruchu. Ze względów bezpieczeństwa do łóżeczka nie wkładamy również poduszki.
Czytaj: Sprawdź, jak uniknąć spłaszczenia główki noworodka
14. Wygodne ubranko
Niemowlaka nie trzeba przebierać co chwilę, chyba że uleje pokarm albo ubranko zamoczy się z powodu źle zapiętej pieluszki. Nic się nie stanie, jeśli dziecko będzie w tym samym ciuszku od rana do nocy. Ważne, by ubranko było wygodne – nigdzie nie uciskało, nie miało na plecach zapięć mogących drażnić skórę.
Dopóki nie odpadnie kikut pępowiny, najlepszy będzie kaftanik, później najwygodniejszy dla strój maluszka to body zapinane w kroku oraz śpioszki.
15. Noworodek: jak najmniej bodźców
Układ nerwowy noworodka nie jest jeszcze w pełni przystosowany do nowych warunków, dlatego nadmiar bodźców może wywołać płacz, który trudno ukoić.
Noworodek nie potrzebuje zabawek, zwłaszcza głośnych (dla niego) grzechotek czy karuzeli nad łóżeczko, której jeszcze nie widzi, a dźwięk pozytywki może być dla niego denerwujący. Takie atrakcje lepiej odłożyć na kilka miesięcy, kiedy dziecko zacznie już dobrze widzieć i kojarzyć skutek z przyczyną. Ze względu na migające światło, będące silnym bodźcem, malca lepiej też izolować od telewizora oraz ekranu komputera.
16. Noworodek w domu: czapka nie zawsze konieczna
Do niedawna była obowiązkowa nawet w domu. Dziś wiemy, że nie trzeba jej zakładać noworodkowi, zwłaszcza jeśli jest ciepło, bo dziecko może się przegrzać. Lekką, bawełnianą czapeczkę zakładamy po kąpieli, tylko jeśli niemowlak kąpany jest w nagrzanej łazience, a potem przenoszony do znacznie chłodniejszego pokoju.
Nie ma takiej potrzeby, jeśli w obu pomieszczeniach jest tak samo ciepło. Czapeczka jest natomiast konieczna podczas spacerów – im chłodniej, tym powinna być grubsza. Musi zakrywać uszka. Najlepiej sprawdzają się te zawiązywane pod brodą za pomocą troczków.
17. Tata i mama: podział obowiązków
Już od początku w opiekę nad dzieckiem trzeba włączać jego tatę, który nie tylko nawiąże dzięki temu bliższą więź z niemowlakiem, ale też odciąży cię od niektórych obowiązków. Jeśli karmisz piersią, będziesz musiała wstawać do dziecka nawet w nocy, ale innymi czynnościami można się dzielić. Tata może kąpać dziecko, przewijać je, wychodzić na spacery.
Czytaj: Jak zwiększyć laktację. Zobacz, co powinnaś zrobić, by karmić jak najdłużej<<
18. Sen w rytmie dziecka
Pełna dyspozycyjność i brak snu skutkują irytacją i znużeniem. Dlatego każdą wolną chwilę, zwłaszcza gdy dziecko śpi, warto wykorzystać na sen albo odpoczynek. Odsypiaj, nawet kosztem sprzątania czy przygotowania obiadu i nie miej z tego powodu wyrzutów sumienia.
Nawet niezbyt długa chwila regeneracji w ciągu dnia pomoże ci lepiej przetrwać kolejną noc i pozwoli następnego dnia lepiej funkcjonować.
Dołącz do dyskusji o akcesoriach dla niemowląt na forum Mjakmama24.pl
19. Pierwszy spacer noworodka
Latem można spacerować już po tygodniu od powrotu ze szpitala. Pierwsze spacery powinny być krótkie (do pół godziny). Z dzieckiem najlepiej spacerować tam, gdzie jest w miarę cicho, spokojnie i czysto. Wyprawa do centrum handlowego nie jest dobrym pomysłem – zgiełk i głośna muzyka to bodźce, których lepiej jeszcze unikać.
