Poród, zwłaszcza jeśli rodzisz po raz pierwszy, to wielka niewiadoma. Jeśli to będzie twój pierwszy poród w szpitalu, być może wiele spraw z nim związanych wciąż nie jest dla ciebie jasnych albo budzi wątpliwości. Przygotowaliśmy więc „ściągawkę z porodu” w formie słowniczka.
Znajdziesz tu wyjaśnienie medycznych terminów, ale też niektórych szpitalnych praktyk i zwyczajów. Mamy nadzieję, że dzięki tej lekturze będziesz lepiej rozumieć poród, co się dzieje w trakcie jego przebiegu, czemu służą różne zalecenia, i że łatwiej ci będzie nawiązać dobrą komunikację z personelem.
Dodatkowo wybrane zagadnienia dotyczące porodu opatrujemy własnym komentarzem, który możesz wziąć pod uwagę – ale oczywiście nie musisz.
Spis treści
- Poród od A do Z: amniotomia
- Poród od A do Z: badanie wewnętrzne
- Poród od A do Z: cewnik Foleya
- Poród od A do Z: dolargan
- Poród od A do Z: epizjotomia
- Poród od A do Z: poród zabiegowy
- Poród od A do Z: pozycja leżąca
- Poród od A do Z: pozycje wertykalne
- Poród od A do Z: przecięcie pępowiny
- Poród od A do Z: rooming-in
- Poród od A do Z: skala Apgar
- Poród od A do Z: TENS
- Poród od A do Z: zabieg Kristellera
- Poród od A do Z: znieczulenie wziewne
- Poród od A do Z: znieczulenie zewnątrzoponowe
Poród od A do Z: amniotomia
Przebicie pęcherza płodowego za pomocą specjalnego narzędzia. Zabieg wykonuje lekarz lub położna, a jego celem jest wywołanie lub przyspieszenie akcji porodowej.
Zwykle amniotomię wykonuje się wtedy, gdy skurcze trwają od wielu godzin, a wody płodowe wciąż nie odeszły. Aby można było zastosować tę metodę, konieczne jest choćby niewielkie rozwarcie szyjki macicy. Dla większości kobiet jest to zabieg bezbolesny, ale zdarzają się wyjątki.
Poród od A do Z: badanie wewnętrzne
W położnictwie oznacza badanie przezpochwowe, czyli włożenie do pochwy palców lub wziernika. Podczas porodu położna mierzy (średnio co dwie godziny) stopień rozwarcia szyjki macicy, wkładając tam palce.
Rozwarcie szyjki jest mierzone w centymetrach, lecz podczas badania można usłyszeć, że rozwarcie jest na dwa, trzy czy cztery palce – w tym wypadku jeden palec oznacza w przybliżeniu 2 cm. A więc rozwarcie na dwa palce to rozwarcie wielkości 4 cm.
Aby dziecko mogło wydostać się na zewnątrz, szyjka macicy musi się całkowicie otworzyć: rozwarcie musi osiągnąć 10 cm.
Poród od A do Z: cewnik Foleya
Narzędzie urologiczne stosowane do odprowadzania moczu z pęcherza moczowego w sytuacjach, kiedy jego naturalny odpływ jest utrudniony lub należy opróżnić pęcherz moczowy. Obecnie cewnik Foleya stosuje się również do przyspieszania porodu: gdy rozwarcie szyjki macicy wynosi ok. 1 cm, wkłada się do niej cewnik, który przypomina lateksową rurkę zakończoną balonikiem. Balonik wypełniony solą fizjologiczną mechanicznie rozwiera szyjkę.
Naszym zdaniem: to bezpieczna i skuteczna metoda indukcji porodu. Jednak niewielki odsetek kobiet skarży się na ból podczas wprowadzania cewnika.
Zobacz też: Jak wywołać poród? Skuteczne sposoby
Poród na stojąco - jakie ma zalety?
Standard opieki okołoporodowej: tak powinien wyglądać poród
Poród od A do Z: dolargan
Dolargan to pulardy na polskich oddziałach położniczych środek przeciwbólowy podawany w formie zastrzyku. To silny lek narkotyczny, pochodna morfiny. Zmniejsza odczuwanie bólu, ale upośledza sprawność psychofizyczną rodzącej i powoduje uczucie otępienia. Przenika przez łożysko do dziecka, po narodzeniu maluch może mieć kłopoty z oddychaniem i ssaniem piersi.
Naszym zdaniem: zdecydowanie nie polecamy! Każda inna metoda łagodzenia bólu jest lepsza niż ta.
Poród od A do Z: epizjotomia
Zabieg nacięcia krocza w celu poszerzenia kanału rodnego. Położna specjalnymi nożyczkami nacina skórę i mięśnie w ostatnim odcinku kanału rodnego, aby główka dziecka szybciej wydostała się na zewnątrz. Zabieg powinien być wykonywany w szczycie skurczu – wtedy zwykle nie jest bolesny. Rana po nacięciu jest zszywana w znieczuleniu miejscowym, po urodzeniu łożyska.
Naszym zdaniem: lepiej tego uniknąć. Naturalne pęknięcia goją się lepiej niż nacięcia.
Poród to zjawisko fizjologiczne
dr n. med. Krzysztof Maj, ginekolog położnik specjalista USG, szpital przy ul. Inflanckiej w Warszawie
W wielu doniesieniach medialnych i wpisach na forach internetowych poród przedstawiany jest jako sytuacja niebezpieczna, ryzykowna dla matki i dziecka, która bardzo często kończy się powikłaniami. Jest to nieprawda. Natura przygotowała ciało kobiety, by mogła wydać na świat dziecko.
W zdecydowanej większości przypadków porody przebiegają prawidłowo, zgodnie z fizjologią oraz typowymi okresami porodu, i kończą się urodzeniem zdrowego dziecka przez zdrową matkę. Oczywiście czasem pojawiają się komplikacje, dlatego część porodów jest zakończona cięciem cesarskim – interwencją ratującą zdrowie dziecka lub mamy podjętą we właściwym terminie.
Radzę wszystkim kobietom w ciąży, aby nie ulegały panice. Lepiej zaufać personelowi szpitala, położnym i lekarzom, myśleć o nich jako fachowcach, którzy mają pomóc w narodzinach dziecka i przeprowadzić przez poród sprawnie i bezpiecznie.
Poród od A do Z: poród zabiegowy
Poród z zastosowaniem narzędzi położniczych: kleszczy lub próżniociągu (vacuum). Kleszcze, obecnie coraz rzadziej stosowane, wyglądają jak dwie duże, połączone ze sobą łyżki, którymi lekarz obejmuje główkę dziecka, aby wydobyć ją na zewnątrz.
Próżniociąg to przyrząd działający na podciśnienie: do główki malca przysysana jest końcówka w kształcie miseczki – dzięki temu dziecko jest wyciągane na zewnątrz. Narzędzia stosuje się wtedy, gdy kobieta nie jest w stanie sama wyprzeć dziecka i pojawiają się oznaki jego niedotlenienia, a jednocześnie jest ono już tak nisko w kanale rodnym, że za późno na cesarskie cięcie.
Poród od A do Z: pozycja leżąca
Tradycyjna pozycja do rodzenia, preferowana w większości polskich szpitali. Jest wygodna dla personelu, ale niekorzystna z punktu widzenia kobiety i dziecka: przedłuża parcie, bo dziecko trzeba wypychać „pod górę”, upośledza oddychanie maluszka.
Naszym zdaniem: jeśli personel będzie cię usilnie namawiał do leżenia, staraj się przynajmniej przybrać pozycję półleżącą: z uniesioną wyżej głową i tułowiem.
Poród od A do Z: pozycje wertykalne
Takie pozycje porodowe, w których kobietę wspomaga siła grawitacji. Należą do nich: pozycja stojąca, kuczna, klęcząca i kolankowo-łokciowa. Mają sporo zalet: szyjka macicy rozwiera się szybciej, skurcze są silniejsze i częstsze, przez co skraca się czas porodu. W pozycji wertykalnej rodzącej łatwiej oddychać, mniejsze jest ryzyko pęknięć krocza.
Poród od A do Z: przecięcie pępowiny
Przecięcie pępowiny – ostatni element porodu, czyli przerwanie organicznego związku matki z dzieckiem. Pępowinę przecina położna lub osoba bliska, w chwili gdy dziecko leży na brzuchu mamy, a drugi koniec pępowiny jest jeszcze wewnątrz jej ciała.
Najpierw położna zakłada na pępowinę dwa zaciski w odległości kilku centymetrów od siebie i między nimi trzeba zrobić cięcie małymi nożyczkami. Obecnie zaleca się opóźnione odpępnienie (po 2–3 minutach od urodzenia), bo jest ono korzystniejsze dla dziecka.
Zaraz po przecięciu pępowiny następuje pobranie krwi pępowinowej – jeśli rodzice się na to zdecydują. Krew pobiera się z tej części pępowiny, która pozostała przy łożysku, jest to więc bezpieczne i bezbolesne zarówno dla mamy, jak i dziecka.
Czytaj również: Drugi poród: czym różni się od pierwszego?
Jak szybko urodzić? 3 skuteczne sposoby na szybki poród
Poród: 5 błędów, których nie wolno ci popełnić na porodówce
Poród od A do Z: rooming-in
System organizacji szpitala położniczego, w którym matka i dziecko przebywają cały czas w jednej sali: dziecko leży w łóżeczku obok łóżka mamy i pod jej opieką.
Poród od A do Z: skala Apgar
10-punktowa skala, wprowadzona w 1953 roku przez amerykańską lekarkę Virginię Apgar do oceny stanu noworodka w pierwszej, trzeciej, piątej i dziesiątej minucie po urodzeniu. Oceniane są: czynność serca, liczba oddechów, zabarwienie skóry, napięcie mięśni i reakcja na bodźce. Za każdy parametr dziecko może otrzymać od 0 do 2 punktów.
Poród od A do Z: TENS
Jedna z metod łagodzenia bólu, wykorzystująca prądy o niskich częstotliwościach. Elektryczna stymulacja nerwów powoduje, że kobieta odczuwa łagodne mrowienie i lekkie napinanie się mięśni pleców w okolicy elektrod. Pobudzanie prądem nerwów czuciowych częściowo blokuje przekazywanie do mózgu bodźców bólowych. Niektóre szpitale mają urządzenie TENS na wyposażeniu, można je również kupić lub wypożyczyć i zabrać ze sobą na salę porodową.
Naszym zdaniem: to metoda prosta w obsłudze, nieinwazyjna i bardzo bezpieczna, jednak nie zawsze skuteczna. Ale warto spróbować.
Poród od A do Z: zabieg Kristellera
Zabieg Kristellera – mechaniczne wypychanie dziecka na zewnątrz poprzez ugniatanie bądź uciskanie brzucha rodzącej przez lekarza. Zabieg ten uznawany jest obecnie za bardzo niebezpieczny – dla dziecka, a zwłaszcza dla matki – i nie powinien być stosowany w nowoczesnym położnictwie.
Zdaniem konsultanta krajowego w dziedzinie ginekologii i położnictwa: „nie ma takich sytuacji, w których można go zastosować. W sytuacjach trudnych rozwiązaniem jest cięcie cesarskie”.
Poród od A do Z: znieczulenie wziewne
Wdychanie gazu (przez ustnik lub maseczkę), który jest mieszaniną tlenu i podtlenku azotu. Metoda ma działanie głównie uspokajające i rozluźniające. Nie znosi bólu, ale podnosi próg jego odczuwania.
Gaz ma szybkie działanie, a po jego odstawieniu efekt równie szybko ustępuje. Mogą wystąpić: uczucie zmniejszonego kontaktu z otoczeniem, euforia, zawroty głowy. Metoda jest bezpieczna dla dziecka i nie wpływa negatywnie na postęp porodu.
Naszym zdaniem: warto spróbować, bo to nic nie kosztuje i niczym nie grozi.
Poród od A do Z: znieczulenie zewnątrzoponowe
Najskuteczniejszy sposób łagodzenia bólu porodowego. Polega na wstrzyknięciu środka znieczulającego do przestrzeni otaczającej rdzeń kręgowy w kręgosłupie, wskutek czego nerwy nie przewodzą bodźców bólowych. Wprowadzanie igły ze środkiem znieczulającym nie jest bolesne, bo wcześniej robi się w tym miejscu zastrzyk znieczulający.
Po zastosowaniu znieczulenia rodząca nie czuje bólu (często wcale), ale nie jest pozbawiona czucia – może chodzić, korzystać z toalety, a później także świadomie przeć.
Naszym zdaniem: bardzo polecamy wszystkim rodzącym, które mają możliwość skorzystania z tej metody.
Czytaj: Poród bez bólu – na czym polega znieczulenie zewnątrzoponowe przy porodzie
Joga w ciąży: sposób na poród bez bólu
Gdy rodzisz po raz pierwszy: jak wygląda poród naturalny?
Jak wygląda poród naturalny? Zobacz niesamowite zdjęcia z sali porodowej:
