Spis treści
- Pierwszy trymestr ciąży (do końca 12. tygodnia ciąży)
- Drugi trymestr ciąży (13.-26. tydzień ciąży)
- Trzeci trymestr ciąży (27.-40. tydzień ciąży)
Podział na trymestry jest w dużym stopniu umowny i odzwierciedla raczej ważne etapy ciąży, a nie jej kalendarz. Oto krótki opis każdego trymestru, zawierający najważniejsze informacje: co możesz odczuwać, na co zwrócić szczególną uwagę, jakie zrobić badania.
Sprawdź nasz Kalendarz ciąży i inne kalkulatory i narzędzia przydatne w okresie ciąży
Pierwszy trymestr ciąży (do końca 12. tygodnia ciąży)
Wczesnej ciąży często towarzyszą nudności, a nawet wymioty, które występują zwykle nie tylko rano. Od początku powiększają się piersi, które stają się napięte i tkliwe. Częstsze jest oddawanie moczu. Szybciej się męczysz, czujesz się osłabiona i senna.
Możesz czuć się tak, jak na początku infekcji: bywasz śpiąca, miewasz zawroty głowy podczas wstawania z łóżka lub fotela, czasem uczucie duszności. Możesz mieć apetyt na różne dziwne rzeczy.
Charakterystyczna jest huśtawka nastrojów – zdarza ci się wybuchać z byle powodu lub odczuwać nie wiadomo skąd się biorące uczucia euforii bądź przygnębienia. U niektórych kobiet zwiększa się łamliwość paznokci, włosy stają się bardziej kruche, pojawiają się problemy z cerą.
Czytaj: Dolegliwości ciążowe: ból głowy i podbrzusza w pierwszym trymestrze ciąży
O czym warto pamiętać? Więcej odpoczywaj, nie próbuj działać na pełnych obrotach. Przemyśl swój sposób odżywiania, nie zapominaj o wypijaniu codziennie 2 l płynów. Staraj się jeść pierwszy posiłek zaraz po obudzeniu się, jeszcze w łóżku. Jedz częściej, ale mniejsze porcje. Nie pij alkoholu, unikaj dymu papierosowego.
Mdłości złagodzą: imbir, migdały, opaska akupresurowa na nadgarstku. Nie bierz żadnych leków, także na choroby przewlekłe, bez konsultacji z lekarzem. Nawet aspiryna może być zagrożeniem dla dziecka, powodując krwawienia.
W razie choroby stosuj leki bezpieczne dla kobiet w ciąży. Najpóźniej do 10. tygodnia ciąży zaplanuj wizytę u ginekologa. Warto też odwiedzić stomatologa, bo w ciąży zwiększa się skłonność do obrzęku i krwawienia dziąseł.
Dbaj o swoje emocje i myśli – nie oglądaj brutalnych filmów, nie słuchaj przerażających opowieści, szczerze rozmawiaj z partnerem. Spędzaj sporo czasu w ruchu, na łonie przyrody. Ubieraj się przewiewnie, w rzeczy z naturalnych włókien. Nie korzystaj z gorących kąpieli oraz sauny.
Skontaktuj się z lekarzem, gdy: krwawisz z dróg rodnych, odczuwasz bóle w dole brzucha, męczą cię uporczywe wymioty, które nie pozwalają normalnie jeść i występują przez cały czas, masz nieprawidłową wydzielinę z pochwy, świąd, upławy.
Badania: grupa krwi i czynnik Rh, przeciwciała odpornościowe, morfologia krwi, glukoza na czczo, TSH, przeciwciała anty-TPO, WR, HCV, HIV, przeciwciała w kierunku toksoplazmozy, cytomegalii i różyczki, cytologia, badanie ogólne moczu.
Suplementacja: kwas foliowy, jod, kwas DHA, wit. B6 (w razie silnych nudności i wymiotów).
Czytaj: Leki bezpieczne w ciąży - zobacz, których środków unikać
1 trymestr ciąży – co jeść? Jadłospis w ciąży
Drugi trymestr ciąży (13.-26. tydzień ciąży)
O ile pierwsze trzy miesiące są okresem burzliwych zmian, o tyle kolejne etapy zwykle są dużo spokojniejsze. Powinnaś czuć się znacznie lepiej. W tym trymestrze poczujesz pierwsze ruchy dziecka – pod koniec 4. miesiąca lub nawet w 14. tygodniu (zwłaszcza w kolejnej ciąży).
Nawiąż pierwsze kontakty z pociechą: rozmawiaj z nim, dotykaj lub masuj swój brzuch. Twoje serce przepompowuje teraz więcej krwi – wzrost wynosi z 4,5 do 6 litrów na minutę. Ponieważ objętość osocza rośnie szybciej niż liczba zawartych w nim erytrocytów, dochodzi do fizjologicznej niedokrwistości, która nie jest jednak stanem chorobowym.
Rozluźniające działanie progesteronu sprawia, że drogi moczowe rozszerzają się, a rosnąca macica powoduje ucisk na moczowody i pęcherz moczowy. Wynikający z tego zastój moczu zwiększa ryzyko infekcji dróg moczowych. Do WC chodź od razu, gdy poczujesz taką potrzebę, nie czekaj do ostatniej chwili.
Rosnąca macica przesuwa narządy jamy brzusznej w górę, czego efektem jest ucisk na żołądek i jelita – stąd zgaga. Osłabienie motoryki przewodu pokarmowego i zwiotczenie mięśni jelit może też powodować zaparcia. Na twoich nogach mogą pojawić się żylaki. Mniej więcej od połowy ciąży dochodzi do przebarwień skóry, m.in. na twarzy; ciemnieją też znamiona, brodawki sutkowe, a także linia pośrodku brzucha, tzw. kresa czarna.
Jest to związane ze zwiększoną produkcją barwnika – melaniny. Na brzuchu, udach i pośladkach pojawiać się mogą rozstępy, związane z szybkim rozciąganiem i niewystarczającą elastycznością skóry brzucha.
Możesz czuć ból w stawach miednicy. Twój środek ciężkości się zmienia: chodzisz odchylona w tył, aby utrzymać stabilność sylwetki. Zwiększa się w związku z tym obciążenie, jakie muszą wytrzymywać więzadła kręgosłupa i okoliczne mięśnie. Pod koniec tego trymestru mogą pojawić się obrzęki nóg i rąk.
O czym warto pamiętać? Co miesiąc wykonuj kontrolne badanie moczu – tylko w ten sposób można wykryć ukrytą infekcję dróg moczowych. Dbaj o kręgosłup – unikaj ciężkiej pracy fizycznej i noszenia ciężarów, nie chodź w butach na obcasach, częściej odpoczywaj, a przede wszystkim regularnie się gimnastykuj. Codziennie stosuj krem zapobiegający rozstępom.
Szybko zgłoś się do lekarza, jeżeli zauważysz: krwawienie lub plamienie, ból i skurcze w dole brzucha, stałe uczucie ciężkości brzucha czy twardnienia macicy, ciśnienie przekraczające 140/90 mmHg, duże obrzęki, świąd skóry.
Po 20. tygodniu ciąży może wystąpić groźne schorzenie – nadciśnienie indukowane ciążą (dawniej: gestoza). Aby je szybko wykryć, kontroluj wysokość ciśnienia krwi i obserwuj obrzęki – jeśli po nocy nie znikają, a prócz nóg i rąk puchną też inne części ciała – może to oznaczać chorobę.
Badania: badanie ogólne moczu, morfologia krwi, u kobiet z ujemnym czynnikiem Rh – powtórne badanie przeciwciał anty Rh, glukoza na czczo i test obciążenia 50 g glukozy (gdy wyniki są nieprawidłowe – także test obciążenia 75 g glukozy), dwa USG: w 13.–14. i 18.–22. tygodniu ciąży.
Suplementacja: kwas foliowy, jod, DHA, witamina D3, żelazo (w przypadku anemii).
Czytaj: Rozstępy na piersiach - jak się pozbyć rozstępów na piersiach po ciąży?
Dieta w ciąży: tygodniowy jadłospis na drugi trymestr ciąży
Trzeci trymestr ciąży (27.-40. tydzień ciąży)
W ostatnich trzech miesiącach ciąży możesz czuć się jak długodystansowiec, który powoli zbliża się do mety. W tym trymestrze niemal każda kobieta czuje się już baaardzo duża.
Aby nie osiągnąć wagi hipopotama, uważaj na to, co jesz, zwłaszcza że twoja dieta może mieć wpływ na zdrowie dziecka nawet przez całe życie, np. nadmiar słodyczy może spowodować skłonności do cukrzycy.
Macica zajmuje coraz więcej miejsca w twojej jamie brzusznej, nic więc dziwnego, że przy próbie podbiegnięcia masz zadyszkę. Mogą ci dokuczać skurcze – ich przyczyną są niedobory jonów w organizmie lub zastój w układzie żylnym. By im zapobiec, dbaj o dietę bogatą w wapń, magnez, potas i witaminę B6, śpij z nogami nieco uniesionymi do góry.
Nasilają się obrzęki – zwłaszcza pod koniec dnia, gdy jest upalnie lub gdy długo stoisz. Może się nawet zdarzyć, że nie będziesz mogła zmieścić się w swoje buty. Obrzęki te mają charakter fizjologiczny i nie musisz się nimi martwić, jeśli nie towarzyszy im wzrost ciśnienia tętniczego ani obecność białka w moczu.
Dbaj o to, by odpoczywać w pozycji leżącej. Noś wygodne obuwie na płaskim obcasie, być może będziesz musiała kupić buty o numer większe niż zazwyczaj. Piersi intensywnie przygotowują się do nowej roli – znacznie się powiększają, mogą pojawić się na nich rozstępy, a na brodawkach – pierwsze krople mleka.
O czym warto pamiętać? Dokuczliwe swędzenie całego ciała, zwłaszcza dłoni i stóp, może oznaczać cholestazę ciążową – zaburzenie funkcjonowania wątroby, które jest groźne dla płodu. Częste parcie na mocz i pieczenie przy jego oddawaniu to objawy zakażenia dróg moczowych, które trzeba leczyć. Obserwuj obrzęki i kontroluj ciśnienie, by zapobiec zatruciu ciążowemu.
Jeśli bolą cię plecy, pomogą: ćwiczenia, pływanie i noszenie specjalnego pasa. Organizm będzie ci wysyłać sygnały, że rozwiązanie jest blisko.
2–3 tygodnie przed porodem obniża się dno macicy, dzięki czemu łatwiej ci będzie oddychać, ale też częściej będziesz oddawać mocz. Pojawiają się skurcze macicy, które nie rozpoczynają jeszcze akcji porodowej – to tzw. skurcze przepowiadające. Na kilka lub kilkanaście dni przed godziną zero odchodzi czop śluzowy.
Szybko zgłoś się do lekarza, jeżeli zauważysz: krwawienie z dróg rodnych, stały ból brzucha, wyraźne zmiany częstotliwości ruchów dziecka, ostry ból w pachwinie i w dole pleców, gorączkę i dreszcze.
Badania: morfologia krwi, badanie ogólne moczu, WR i HBs, USG (ok. 36. tygodnia), posiew z dróg rodnych (by wykryć paciorkowce Streptococcus agalactiae).
Suplementacja: jod, kwas DHA, witamina D3.
Czytaj: Kalendarz badań USG w ciąży - kiedy i po co trzeba robić USG ciąży?
Przygotowania do porodu: plan na 9 miesięcy ciąży
miesięcznik "M jak mama"
