Hipochondria: czym jest i jak ją stwierdzić?

Hipochondria to zaburzenie psychiczne, którego istotą jest ciągłe przeświadczenie pacjenta o chorobie, na którą tak naprawdę nie cierpi. Problem ten jest bardzo poważny, bo obawy towarzyszące przekonaniu o chorobie potrafią zdominować całe życie. Czym jest i jak stwierdzić hipochondrię?

Każdy człowiek czasami martwi się, czy z jego zdrowiem jest wszystko w porządku. Takie sporadyczne obawy są całkowicie normalne i nie budzą zdziwienia, inaczej jednak gdy lęk o zdrowie zaczyna być dominującym tematem w życiu pacjenta.

Tego rodzaju problem jest charakterystyczny dla jednego z zaburzeń psychicznych, którym jest hipochondria. Szacuje się, że na zaburzenie hipochondryczne cierpieć może nawet do 5 proc. spośród wszystkich pacjentów, którzy zgłaszają się na konsultację do lekarza.

Spis treści:

1. Jakie są przyczyny hipochondrii?
2. Jaki jest związek pomiędzy hipochondrią, depresją i zaburzeniami lękowymi?
3. Jakie są objawy hipochondrii?
4. Jakie są różnice pomiędzy hipochondrią a cyberchondrią?
5. Jakie zagrożenia są związane z hipochondrią?
6. Hipochondria: jak stwierdzić, czy pacjent rzeczywiście jest zdrowy?
7. Na czym polega leczenie hipochondrii?

Jakie są przyczyny hipochondrii?

Co doprowadza do występowania u ludzi hipochondrii, tego tak naprawdę nie wiadomo. Podejrzewa się, że pewien związek z tym zaburzeniem mogą mieć geny – okazuje się bowiem, że jeżeli ktoś w rodzinie cierpi na hipochondrię, to istnieje zwiększone ryzyko, że i u innych członków rodziny pojawi się podobny problem.

Wpływ na rozwój hipochondrii mogą mieć jednak również doświadczenia życiowe. Taki wniosek wysunięto po zaobserwowaniu, że problem częściej pojawia się u osób, które doświadczyły w swoim życiu poważnych schorzeń czy urazów –  wystąpić mogą u nich również nasilone obawy o to, że podobne problemy wystąpią u nich ponownie.

Stan zdrowia najbliższych również może mieć związek z wystąpieniem zaburzenia hipochondrycznego – wtedy gdy członek rodziny, bliski przyjaciel czy znajomy zachorują lub umrą z powodu choroby, u pacjenta pojawić się mogą silne obawy o stan zdrowia przybierające postać właśnie hipochondrii.

Jaki jest związek pomiędzy hipochondrią a depresją i zaburzeniami lękowymi?

Czasami hipochondria występują w połączeniu z innymi zaburzeniami psychicznymi. Jako przykład można tutaj podać depresję czy zaburzenia lękowe.

W tym przypadku przejawy tych problemów mogą być uznawane przez pacjentów za objawy poważnych schorzeń somatycznych – w końcu spadek apetytu, utrata masy ciała i poczucie ciągłego zmęczenia pojawiać się mogą w przypadku depresji (pacjent z kolei może uznawać je za objawy nowotworu), natomiast przyspieszone bicie serca i wzmożona potliwość bywają przejawami napadów lęków (one z kolei mogą być uznawane przez chorego np. za objawy zawału serca).

Jakie są objawy hipochondrii?

Podstawowym objawem hipochondrii jest koncentracja na zdrowiu, a dokładniej mówiąc – na odchyleniach od prawidłowego stanu zdrowia. Osoba cierpiąca na hipochondrię:

• jest przekonana, że jest na coś chora – zwykle jej skargi skupiają się wokół konkretnych narządów (hipochondryk może być np. przekonany o cierpieniu na guza mózgu i chorobę serca),
• prawidłowe sygnały, płynące z organizmu, traktuje za zdecydowane przejawy choroby (np. odgłosy powstające fizjologicznie w jelitach przekonują pacjenta o chorobie przewodu pokarmowego, podobnie może on odbierać nieznaczne nawet przyspieszenie czynności serca – dochodzić do tego może chociażby w związku z wysiłkiem czy emocjonującą sceną w oglądanym filmie, tymczasem pacjent może to od razu uznawać za objaw poważnej choroby serca),
• stale martwi się o swoje zdrowie: myśli o tym, że cierpi na jakieś schorzenie zaczynają dominować w życiu hipochondryka,
• stale odwiedza lekarzy (poszukując potwierdzenia, że rzeczywiście choruje) lub odwrotnie – zdecydowanie unika wizyt u medycznych specjalistów z powodu tego, iż boi się, że jego obawy zostaną potwierdzone.

Każdemu zdarzają się epizody narzekania na swoje zdrowie, nie każdy jednak cierpi na hipochondrię. O istnieniu u pacjenta tego zaburzenia można mówić wtedy, gdy ciągłe obawy dotyczące zmagania się z jakimś schorzeniem utrzymują się przez 6 miesięcy lub dłużej.

Czytaj:

Filofobia - czym jest lęk przed zakochaniem?

Czym jest syndrom pustego gniazda i jak go przezwyciężyć?

Syndrom sztokholmski - w związku, w rodzinie. Co robić, gdy ofiara broni swojego oprawcy?

Jakie są różnice pomiędzy hipochondrią a cyberchondrią?

Hipochondria nie jest nowym problemem. Współcześnie coraz częściej mówi się jednak o jej pokrewnym zaburzeniu – cyberchondrii. Mianem tym określa się stan, gdzie człowiek stale poszukuje w internecie informacji o objawach i chorobach, po czym stwierdza, że cierpi właśnie na tę przypadłość.

Cyberchondria staje się niestety coraz bardziej popularna i niesie za sobą pewne niebezpieczeństwo: otóż coraz więcej ludzi, zamiast porozmawiać z lekarzem, wyjaśnienia przyczyn swoich dolegliwości poszukuje w sieci. Dr Google nierzadko dysponuje rzetelnymi informacjami, aczkolwiek zdarzają się również i portale, których zawartość nie jest do końca zgodna ze współczesną wiedzą medyczną.

Fobia jest zaburzeniem lękowym. Na czym polega? WIDEO

Jakie zagrożenia są związane z hipochondrią?

Nie tylko cyberchondria, ale i hipochondria jest bardzo groźna. Obawy o własne zdrowie mogą w końcu zacząć wyniszczać człowieka – przez ciągłe rozmyślania o potencjalnej chorobie może on np. zaniedbywać kontakty z rodziną, jak i zdecydowanie gorzej funkcjonować w pracy.

Część hipochondryków wyjątkowo często odwiedza lekarzy i tutaj pojawia się kolejne zagrożenie związane z hipochondrią. Otóż pacjenci – w celu poszukiwania przyczyn zgłaszanych przez nich dolegliwości – kierowani mogą być na różnorodne badania.

Zlecane przy bólach brzucha USG czy pobieranie krwi do analiz laboratoryjnych nie powinny w żaden sposób pacjentowi zaszkodzić, jednak są badania, które niosą za sobą pewne ryzyko. Mowa tutaj np. o gastroskopii, kolonoskopii czy laparoskopii diagnostycznej.

Dodać tutaj należy, że jedna osoba może mieć tego rodzaju badania zlecane nawet wielokrotnie – pacjent z hipochondrią raczej nie wierzy lekarzom, że jest zdrowy i odwiedza on coraz to kolejnych medyków, którzy mogą go kierować na te same co poprzednicy badania.

Wielokrotne przeprowadzanie tych samych badań niesie za sobą zdecydowanie zwiększone ryzyko tego, że w końcu wystąpią u badanego jakieś ich komplikacje.

Hipochondria: jak stwierdzić, czy pacjent rzeczywiście jest zdrowy?

Nie ma jednego badania, dzięki któremu możliwe byłoby stwierdzenie, że dolegliwości pacjenta wynikają właśnie z hipochondrii, a nie z wystąpienia u niego jakiejś choroby somatycznej.

Nierzadko więc pacjent odwiedza bardzo wielu specjalistów i w końcu któryś z nich – widząc, że przychodzi do niego osoba, która konsultowała się już u wielu jego kolegów – wysuwa przypuszczenie, że problemem mogą być właśnie zaburzenia hipochondryczne.

Według wszelkich standardów, zanim postawione zostanie rozpoznanie hipochondrii, najpierw wykluczone powinno zostać to, że dolegliwości pacjenta spowodowane są schorzeniem somatycznym. Również wystąpienie u pacjenta innych problemów psychicznych może nasuwać podejrzenie, że zmaga się on z hipochondrią.

Wtedy, gdy poza skargami na stan zdrowia pacjent obarczony jest zaburzeniami nastroju czy zaburzeniami lękowymi, powinna mu zostać zalecona – zamiast odwiedzania gastroenterologa, internisty czy nefrologa – wizyta u psychiatry.

Na czym polega leczenie hipochondrii?

W leczeniu hipochondrii podstawowe znaczenie mają oddziaływania psychoterapeutyczne. Różne rodzaje psychoterapii mogą zostać zalecone pacjentowi z zaburzeniami hipochondrycznymi – jedną z polecanych jest psychoterapia poznawczo-behawioralna. Celem terapii jest przede wszystkim nauczenie pacjenta, że sygnały ze strony ciała, które odbiera, nie świadczą wcale o chorobie, a są całkowicie normalne.

Czasami pacjentom z hipochondrią proponowane jest leczenie farmakologiczne – zażywanie leków nie jest jednak rutynowym sposobem leczenia zaburzeń hipochondrycznych. Farmaceutyki (przede wszystkim środki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny – SSRI) wykorzystywane mogą być przede wszystkim u chorych, u których poza hipochondrią występują inne zaburzenia psychiczne, takie jak chociażby wspominane już kilkukrotnie depresja czy zaburzenia lękowe.