Majaczenie: czym naprawdę jest i jakie mogą być jego przyczyny?

Majaczenie kojarzone jest zwykle przede wszystkim z objawami pojawiającymi się u tych alkoholików, którzy nagle odstawiają alkohol. Problem ten może pojawić się jednak także i w przebiegu chorób, np. zapalenia płuc. Jakie mogą być przyczyny i objawy majaczenia, jak przebiega leczenie tego problemu?

Spis treści

1. Jakie mogą być przyczyny majaczenia?
2. U kogo może wystąpić majaczenie?
3. Czy majaczenie może wystąpić u dzieci?
4. Jakie są objawy majaczenia?
5. Jakie są rodzaje majaczenia?
6. Jakie są objawy majaczenia u dziecka?
7. Jakie badania wykonuje się u osób, które majaczą?
8. Jak leczy się majaczenie?
9. Jak postępować z majaczącym bliskim?

Majaczenie to jeden z wyróżnianych rodzajów zaburzeń świadomości. Czasami bywa ono uznawane za jedną z chorób psychicznych, jest to jednak błędne myślenie – majaczenie samo w sobie nie jest bowiem żadną chorobą, a tak naprawdę zespołem różnych objawów, które pojawiają się w przebiegu całkowicie innej jednostki.

Delirium traktowane jest jako przypadłość starszych pacjentów i rzeczywiście, to w tej właśnie grupie wiekowej problem ten spotykany jest najczęściej. Prawda jest jednak taka, że majaczenie może mieć różne przyczyny i z tego właśnie powodu może do niego dochodzić także u dzieci.

 Gdy pojawia się podejrzenie, że u malucha mógł wystąpić taki problem, należy jak najszybciej udać się z nim do lekarza.

Z artykułu dowiesz się:

1. Jakie mogą być przyczyny majaczenia?
2. U kogo może wystąpić majaczenie?
3. Czy majaczenie może wystąpić u dzieci?
4. Jakie są objawy majaczenia?
5. Jakie są rodzaje majaczenia?
6. Jakie są objawy majaczenia u dziecka?
7. Jakie badania wykonuje się u osób, które majaczą?
8. Jak leczy się majaczenie?
9. Jak postępować z majaczącym bliskim?

Jakie mogą być przyczyny majaczenia?

Do majaczenia mogą doprowadzać rozmaite stany. Wśród potencjalnych przyczyn wymieniane są:

• infekcje o ciężkim przebiegu (takie jak np. zapalenie płuc czy zakażenie układu moczowego),
• stany po rozległych zabiegach operacyjnych,
• niedotlenienie,
• odwodnienie,
• zaburzenia elektrolitowe (takie jak np. hiponatremia, czyli obniżony poziom sodu we krwi),
• niedożywienie,
• zaburzenia hormonalne (takie jak np. nadczynność tarczycy, choroba Addisona),
• zatrucia (np. tlenkiem węgla),
• deprywacja snu,
• odstawienie jakichś leków (zwłaszcza benzodiazepin) czy alkoholu,
• silny ból,
• stosowanie różnych leków (m.in. glikokortykosteroidów oraz opioidowych leków przeciwbólowych).

U kogo może wystąpić majaczenie?

Majaczenie może pojawić się u każdego, jednak pewne osoby znajdują się w grupie szczególnie wysokiego ryzyka:

• ludzie powyżej 65. roku życia
• osoby cierpiące na poważne choroby przewlekłe (takie jak np. niewydolność serca czy przewlekła obturacyjna choroba płuc)
• osoby, u których występują nieprawidłowości ze strony narządów zmysłów (np. w postaci niedowidzenia czy niedosłyszenia)
• mężczyźni

Czy majaczenie może wystąpić u dzieci?

Majaczenie może pojawiać się u najmłodszych dzieci i u nich problem ten miewa nawet swoiste dla tej grupy wiekowej przyczyny.

• Najczęściej rozwija się ono w związku z infekcją przebiegającą z wysoką gorączką.
• Oprócz tego majaczenie u dzieci pojawiać się może również i w związku z różnymi zatruciami (m.in. po spożyciu trujących grzybów, ale i po przyjęciu przez dziecko domowych środków chemicznych). 
• Do tego zaburzeń świadomości mogą doprowadzić również urazy głowy.

Jakie są objawy majaczenia?

Podstawową charakterystyczną cechą majaczenia jest to, że rozwija się ono nagle, bo nawet w ciągu zaledwie kilku godzin. Wśród objawów wymieniane są:

• zaburzenia orientacji (przede wszystkim dotyczące orientacji allopsychicznej – pacjent traci m.in. świadomość tego, gdzie się znajduje, jednocześnie ma on zwykle zachowaną orientację autopsychiczną, czyli dotyczącą samego siebie),
• odwrócenie rytmu dobowego (pacjenci, u których wystąpią tego rodzaju zaburzenia świadomości, mogą sypiać w dzień, a aktywni być wyłącznie w godzinach nocnych),
• zaburzenia uwagi i koncentracji,
• lęk,
• pobudzenie psychomotoryczne,
• omamy (głównie w postaci wzrokowej oraz słuchowej),
• zaburzenia myślenia (zwykle w formie jego spowolnienia),
• drażliwość i wahania nastroju,
• zaburzenia pamięci.

Jakie są rodzaje majaczenia?

• Nie u wszystkich osób majaczenie przebiega w ten sposób i z tego właśnie względu wyróżnia się różne rodzaje delirium. Można zetknąć się z majaczeniem hiperaktywnym, gdzie pacjent staje się pobudzony, a nawet może być agresywny.
• Możliwe jest również majaczenie hipoaktywne, w którego przebiegu chory ma znacznie zmniejszoną aktywność psychoruchową, ale i może popadać w stan stuporu, gdzie zasadniczo nie reaguje on na docierające do niego z otoczenia bodźce.
• Trzecim rodzajem majaczenia jest majaczenie mieszane, przebiegające bez znacznych zaburzeń aktywności ruchowej.

Jakie są objawy majaczenia u dziecka?

Tak jak u starszych dzieci zauważalne mogą być np. wspominane powyżej zaburzenia orientacji, tak już u najmłodszych – zwłaszcza tych, które jeszcze nie mówią – nie da się stwierdzić tego problemu.

W takim przypadku za przejawy majaczenia można uznawać:

• znaczne zmiany zachowania dziecka, np. naprzemienne silne pobudzenie i ospałość
• trudności z pozostaniem w stanie czuwania
• niereagowanie na bodźce, które wcześniej były w stanie uspokoić malucha (takie jak np. przytulanie przez mamę).

Oczywiście, powyższe dolegliwości wcale nie muszą świadczyć o majaczeniu (mogą one być przejawem infekcji) zawsze należy się jednak mieć na baczności i kiedy objawy przybierają bardzo niepokojące nasilenie, udawać się z dzieckiem do lekarza.

Jakie badania wykonuje się u osób, które majaczą?

Wtedy, gdy u chorego wystąpi majaczenie, najistotniejsze jest znalezienie przyczyny tego zjawiska. Nie sposób tutaj wymienić wszystkich możliwych badań, które mogą być zlecane w diagnostyce majaczenia – ich wybór uzależniony jest od podejrzewanego źródła zaburzeń świadomości.

Jeśli doprowadził do nich zbyt niski poziom sodu we krwi, trzeba wykonać badania laboratoryjne. Pomocne mogą być one również wtedy, gdy możliwą przyczyną majaczenia są zaburzenia hormonalne – np. w przypadku podejrzenia istnienia u chorego nadczynności tarczycy, możliwe jest oznaczenie stężeń hormonów tego narządu we krwi. Przy podejrzeniu, że majaczenie mogło być spowodowane przez uraz głowy, mogą być wykonywane u dzieci badania obrazowe głowy.

Jak leczy się majaczenie?

W przypadku delirium kluczowa jest dokładna diagnostyka, ponieważ leczenie majaczenia bazuje tak naprawdę na oddziaływaniach skierowanych ku przyczynie tego problemu. 

• U chorych, u których majaczenie pojawiło się w przebiegu bakteryjnego zapalenia płuc, najistotniejsze jest podawanie im antybiotyków, dzięki którym możliwe stanie się wyleczenie infekcji.
• U osób, u których problem rozwija się w związku z odwodnieniem, podstawą postępowania jest nawodnienie pacjenta.
• Czasami – zwłaszcza u chorych znacznie pobudzonych i agresywnych – konieczne jest zastosowanie leczenia doraźnego, pozwalającego ustabilizować stan chorego. W tym celu podawane mogą mu być preparaty z grupy leków przeciwpsychotycznych.

Jak postępować z majaczącym bliskim?

Leczenie farmakologiczne zazwyczaj jest niezbędne do opanowania majaczenia, tak naprawdę zdecydowanie nie jest to jednak jedyny sposób pomocy chorym z tym problemem. Ważne są bowiem również i oddziaływania pozafarmakologiczne, które ułatwiają choremu powrót do prawidłowego stanu świadomości.

Zaleca się, aby chory przebywał w pomieszczeniu z oknami, w którym będzie znajdował się zegar – sprawić to może, że pacjentowi łatwiej będzie zorientować się w czasie oraz w tym, kiedy jest dzień, a kiedy noc. Warto również rozmawiać z nim i zachęcać do podejmowania nawet najprostszych aktywności

Majaczenie jest poważnym stanem, który zawsze wymaga poszukiwania jego przyczyn – w końcu mogą nimi być choroby, które, przy braku leczenia, mogą doprowadzić nawet do śmierci. Podobnie jest u dzieci – u nich przy poważnym podejrzeniu majaczenia niezbędne jest natychmiastowe wezwanie pomocy, a w oczekiwaniu na nią należy zapewnić maluchowi spokój i nie spuszczać go z oka.