Andropauza: jakie są objawy andropauzy i jak ją leczyć?

2018-01-19 11:45

Męska andropauza odpowiada występującej u kobiet menopauzie. W przebiegu andropauzy mężczyźni mogą doświadczać wielu dolegliwości, którymi mogą być zarówno zaburzenia seksualne, jak i zaburzenia nastroju czy osteoporoza. Andropauza może więc być nie tylko uciążliwa, ale i groźna – jak się ją rozpoznaje i jakie są możliwości łagodzenia jej objawów?

Spis treści

Czy andropauza to odpowiednik kobiecej menopauzy?
Jakie są przyczyny andropauzy?
Jakie są objawy andropauzy?
Andropauza a kryzys wieku średniego
W jaki sposób rozpoznaje się andropauzę?
Jak leczyć andropauzę?

Termin andropauza wywodzi się od dwóch greckich słów: andros, oznaczającego mężczyznę oraz pausis, tłumaczonego jako przerwa. O andropauzie wspomina się już od dawna, jeden z jej pierwszych opisów pochodzi bowiem z lat czterdziestych poprzedniego wieku i wtedy problem ten określano jako męskie klimakterium. Początkowo andropauzę uznawano za stan analogiczny do menopauzy, w praktyce jednak nierzadko podkreślane jest to, że przekwitanie u mężczyzn przebiega inaczej niż przekwitanie u kobiet.

Czy andropauza to odpowiednik kobiecej menopauzy?
Jakie są przyczyny andropauzy?
Jakie są objawy andropauzy?
Andropauza a kryzys wieku średniego
W jaki sposób rozpoznaje się andropauzę?
Jak leczyć andropauzę?

Czy andropauza to odpowiednik kobiecej menopauzy?

Menopauza to u kobiet ostatnia w ich życiu miesiączka – łatwo więc jest określić, czy dana kobieta rzeczywiście jest już po menopauzie. Związany z tym zjawiskiem jest jeden podstawowy aspekt – po menopauzie pacjentka nie może już zajść w ciążę, w związku z czym ostatnią miesiączkę można traktować jako zjawisko wyznaczające koniec okresu rozrodczego u danej pacjentki.

Z andropauzą jest z kolei inaczej. Mężczyzna, u którego ona wystąpi, owszem – może mieć mniejsze szanse na spłodzenie dziecka – aczkolwiek o ile nie istnieją u niego jakieś inne problemy zdrowotne, to zasadniczo może on być zdolny do zapłodnienia partnerki nawet aż do końca swojego życia. Już ten właśnie aspekt zdecydowanie odróżnia menopauzę od andropauzy, pod uwagę należy wziąć jednak jeszcze jedną rzecz. Zarówno menopauza, jak i andropauza są zjawiskami fizjologicznymi, jednakże pierwsze z wymienionych występuje w którymś etapie życia każdej kobiety, z kolei andropauzy doświadcza tylko część panów. Statystyki dotyczące częstości występowania andropauzy bywają różne, według jednych z nich problem ten może się pojawiać u nawet około 30 proc. spośród wszystkich panów, którzy przekroczyli 50. rok życia.

Jakie są przyczyny andropauzy?

Andropauzę ciężko traktować jako chorobę, ponieważ zasadniczo jest to stan wynikający z naturalnych zmian, które zachodzą w organizmie. W męskich ciałach wraz z wiekiem dochodzi do zmniejszania się ilości męskich hormonów płciowych (androgenów), w tym przede wszystkim testosteronu. Nie jest jednak tak, że zachodzi to dopiero w podeszłym wieku – tak naprawdę szacuje się, że już po przekroczeniu 30. roku życia u mężczyzn rozpoczyna się spadek ilości testosteronu sięgający 1 proc. na każdy rok.

Spadek ilości testosteronu w organizmie jest podstawową przyczyną andropauzy. Sprzyjać temu zjawisku mogą jednak i inne zmiany, takie jak te dotyczące białka wiążącego steroidy płciowe. Mowa tutaj o białku SHBG – cząsteczka ta łączy się z hormonami płciowymi i w takim połączeniu hormony te są nieaktywne, aktywność biologiczną wykazywać mogą androgeny niezwiązane z SHBG. Wraz z wiekiem dochodzi do zwiększenia produkcji SHBG, przez co większe niż wcześniej ilości androgenów są przyłączane do tego właśnie białka.

Ostatecznie więc u mężczyzn dochodzi do zmniejszenia ilości androgenów, a oprócz tego – z tych androgenów, które są produkowane – ich większa niż wcześniej część jest związana z białkiem i przez to nieaktywna. Kompilacja tych właśnie zjawisk może stanowić przyczyny andropauzy.

Czytaj: Ciąża po menopauzie: czy można zajść w ciążę w okresie przekwitania?

Jakie są objawy andropauzy?

Choć andropauza rzeczywiście nie jest chorobą, to jednak może ona w znaczący sposób utrudniać pacjentowi funkcjonowanie. Problemy, które pojawiają się w przebiegu męskiego klimakterium, dotyczą kilku sfer życia – pacjenci doświadczać mogą bowiem zaburzeń natury seksualnej, zaburzeń psychicznych, ale i mogą się u nich pojawiać różne typowo fizykalne (somatyczne, czyli cielesne) problemy. Wśród dolegliwości, które mogą być objawami andropauzy, najczęściej wymienia się:

zmniejszoną pobudliwość seksualną,
zaburzenia wzwodu,
rozdrażnienie,
zaburzenia nastroju (typowo przybierające postać obniżenia nastroju, możliwe jest jednak i rozwinięcie się w trakcie andropauzy pełnej postaci depresji),
osłabienie,
spadek siły mięśniowej i utrata masy mięśniowej,
osłabienie, stałe poczucie zmęczenia,
problemy ze snem,
zmniejszenie wielkości jąder,
ginekomastię (powiększenie się męskich piersi),
zwiększoną tendencję do odkładania się tkanki tłuszczowej w organizmie,zaburzenia koncentracji,
nadmierna potliwość.

Andropauza zwiększa również ryzyko pojawiania się u mężczyzn różnych chorób – jedną z takowych jest osteoporoza, której ryzyko w przypadku męskiego klimakterium wzrasta z tego powodu, iż u pacjentów z tym problemem dochodzi do zwiększonej utraty masy kostnej.

Andropauza a kryzys wieku średniego

Kryzys wieku średniego może się pojawiać zarówno u pań, jak i u panów, jednakże najczęściej powiązywany on jest właśnie z mężczyznami. Jako problemy związane z kryzysem wieku średniego wymienia się m.in. nagłe zainteresowanie nowymi, nietypowymi rozrywkami (np. rozpoczęcie uprawiania wspinaczki wysokogórskiej czy uczęszczania na strzelnicę), ale i bardziej poważne zdarzenia, takie jak np. nagłe zerwanie wieloletniego związku i znalezienie sobie młodszej partnerki.

Co dokładnie odpowiada za to, że ludzie, kiedy dociera do nich, że upłynęła około połowa ich życia, zaczynają czasami całkowicie je zmieniać, tego nie wiadomo. Jedną z hipotez dotyczących kryzysu wieku średniego u mężczyzn jest ta, gdzie uważa się, iż jego przyczyną jest właśnie andropauza. Powiązań między kryzysem a męskim klimakterium jest bowiem stosunkowo dużo, można tutaj chociażby wspomnieć o wspólnych dla obu problemów zaburzeniach – w obu z nich występować mogą bowiem np. rozdrażnienie i wahania nastroju.

Czytaj też: Na czym polega i jak wygląda badanie płodności u mężczyzn?

W jaki sposób rozpoznaje się andropauzę?

Wbrew pozorom postawienie rozpoznania andropauzy wcale nie jest łatwe. W przypadku, kiedy do lekarza zgłasza się pacjent, u którego istnieje podejrzenie andropauzy, szczególnie istotne są dwie rzeczy: wywiad lekarski oraz badania laboratoryjne. W przypadku pierwszego z wymienionych lekarz pyta pacjenta o to, czy doświadcza on jakichś z wcześniej opisanych, możliwych objawów andropauzy. Po tym dochodzi zwykle do badania fizykalnego – w jego trakcie możliwe jest zaobserwowanie czy to zmniejszenia masy mięśniowej, czy też powiększenia wielkości gruczołów piersiowych i innych odchyleń, które mogą być powiązane z męskim klimakterium. Jeżeli zaś chodzi o badania laboratoryjne, to wśród nich najistotniejsze jest oznaczenie poziomu męskich hormonów płciowych we krwi.

Podkreślić tutaj trzeba jeden aspekt. Otóż nawet po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego oraz po wykonaniu badań laboratoryjnych, rozpoznanie andropauzy nadal może nastręczać trudności. Objawy męskiego klimakterium, a przynajmniej ich część, jest bowiem tożsama z problemami, które mogą pojawiać się w związku po prostu z podeszłym wiekiem. Takowymi mogą być chociażby osłabienie, zmniejszenie się masy mięśniowej czy zaburzenia pamięci i koncentracji.

Jak leczyć andropauzę?

Pierwszą myślą, która zapewne nasuwa się wtedy, kiedy ktoś rozważa, jak leczyć andropauzę, jest to, że wystarczyłoby po prostu zażywać brakujące organizmowi substancje, czyli androgeny. Rzeczywiście istnieje taka możliwość – pacjentom, u których istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że ich dolegliwości wynikają z niedoboru androgenów, może być zalecona suplementacja tychże substancji. Stosowania androgenów nie zaleca się jednak rutynowo, ponieważ może to dawać pewne skutki uboczne. Takowymi mogą być zwiększenie ryzyka różnych chorób układu krążenia, ale i nawet – szczególnie w przypadku mężczyzn predysponowanych ku rozwojowi tej choroby – zwiększenie ryzyka nowotworu prostaty.

Substytucja androgenów może więc przynosić korzyści, ale i może ona wywołać wiele różnych problemów – z tego powodu zanim pacjentowi z andropauzą zostaną zalecone takie preparaty, istnieje najpierw konieczność przeanalizowania wszystkich potencjalnych zysków terapii oraz możliwych strat. Najczęściej jednak pacjentom, u których występują cechy męskiego klimakterium, polecane są po prostu zmiany stylu życia. Wydawać by się mogło, że takie zmiany, jak dbałość o odpowiednią ilość snu, zwiększenie intensywności podejmowanego wysiłku fizycznego czy dbałość o odpowiednią dietę i redukcja stresów nie mogą w żaden sposób wpłynąć na samopoczucie mężczyzny z andropauzą. W praktyce jednak okazuje się, że takie oddziaływania miewają zbawienną rolę i poprawiają codzienne funkcjonowanie panów.