Aborcja w Polsce - aktualny stan prawny. Kiedy aborcja jest legalna?

Aborcja w Polsce to temat, który wraca co jakiś czas w postaci nowych projektów ustaw i tym samym wywołuje ogromne emocje. Jeśli chodzi o aborcję w Polsce, obecny stan prawny jest niezmienny od 1993 roku. Co zakłada obecna ustawa i jak sprawa aborcji w Polsce wygląda w praktyce?

Aborcja w Polsce - ciągle jest o niej głośno. Przypominamy jaki jest aktualny stan prawny i w jakich przypadkach aborcja jest legalna. Watro jednak pamiętać, że sytuacja jest dynamiczna i przepisy mogą się w każdej chwili zmienić. Wszystko dlatego, że 22 października 2020 r. Trybunał Konstytucyjny zagłosował za zaostrzeniem prawa aborcyjnego.

Chodzi o zakaz tzw. aborcji eugenicznej, czyli spowodowanej wadami wrodzonymi płodu. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, w myśl polskiej konstytucji, przerwanie ciąży z takich powodów powinno być niedozwolone.

Z powodu masowych protestów, pod koniec października prezydent Andrzej Duda zaproponował nowelizację dopuszczającą aborcję z powodu wad letalnych, czyli śmiertelnych wad rozwojowych, które nie dają szansy na wyzdrowienie czy przeżycie dziecka. Jako wada letalna nie byłby uznawany np. zespół Downa, jednak wielu ekspertów nie zgadza się z taką definicją tej choroby, tłumacząc, że 20 proc. dzieci z trisomią 21 umiera jeszcze przed porodem.

Spis treści:

1. Aborcja w Polsce - aktualny stan prawny
2. W jakich przypadkach aborcja jest legalna?
3. Nielegalna aborcja w Polsce – jakie są kary za nielegalne usunięcie ciąży?
4. Przerywanie ciąży w Polsce – kto i gdzie je wykonuje?
5. Zgoda na wykonanie aborcji musi być potwierdzona na piśmie
6. Aborcja w Polsce – jak wyglądają statystyki?

Aborcja w Polsce - aktualny stan prawny

Kwestię aborcji w Polsce reguluje ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z dnia 7 stycznia 1993 r. wraz z późniejszymi nowelizacjami. Ustawa nazywana jest kompromisem, bo wypracowała rozwiązania zadowalające zarówno zwolenników, jak i przeciwników aborcji.

Mimo wszystko, co kilka lat do sejmu wpływają rozmaite projekty ustaw – zarówno te liberalizujące obecne „prawo aborcyjne”, jak i je zaostrzające. Jednakże bez efektu, bo ustawy nie zdobywają wymaganego poparcia. Póki co, ustawa z 1993 roku pozostaje wciąż aktualna.

Czytaj: Skuteczna i nowoczesna antykoncepcja dla młodych mam

W jakich przypadkach aborcja jest legalna?

Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży ustanawia prawo, które pozwala na dokonanie aborcji w nielicznych, konkretnych przypadkach. Są to sytuacje, w których:

• Ciąża jest zagrożeniem dla zdrowia lub życia matki, co stwierdza lekarz. Aborcji w tej sytuacji można dokonać do momentu osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza łonem matki.
• Istnieją przesłanki na istnienie ciężkich, nieodwracalnych upośledzeń płodu lub nieuleczalnych chorób zagrażających jego życiu. Taką sytuację stwierdza lekarz a sam zabieg może być również przeprowadzony zanim płód osiągnie zdolność samodzielnego egzystowania poza łonem matki.
• Ciąża jest efektem czynu zabronionego (gwałtu, aktu kazirodczego). Tę przesłankę musi stwierdzić prokurator, czyn więc powinien być zgłoszony odpowiednim organom.

Nielegalna aborcja w Polsce – jakie są kary za nielegalne usunięcie ciąży?

W każdym innym przypadku poza wymienionymi, aborcja w Polsce jest zakazana a taki czyn według Kodeksu Karnego podlega karze do 3 lat pozbawienia wolności dla ciężarnej (jeśli wyraziła na to zgodę) oraz osoby, która jej w tym pomogła.

Jeśli nielegalnej aborcji dokonano w chwili, gdy płód osiągnął zdolność do samodzielnego życia poza łonem kobiety, kara wynosi nawet do 8 lat pozbawienia wolności. Do 8 lat zagrożony jest również czyn przerwania ciąży u kobiety bez jej zgody np. na skutek zastosowania wobec niej przemocy. Jeśli płód osiągnął już zdolność do samodzielnego życia poza łonem matki, prawo przewiduje karę pozbawienia wolności do lat 10.

Zobacz także: Świadomość ciała: młode kobiety wiedzą niewiele o swojej anatomii i antykoncepcji

Przerywanie ciąży w Polsce – kto i gdzie ją wykonuje?

Legalną aborcję mogą wykonywać lekarze ginekolodzy, nieodpłatnie w publicznych zakładach opieki zdrowotnej. W pierwszych dwóch wymienionych w ustawie przypadkach nie może być to lekarz stwierdzający przesłanki do aborcji. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy istnieje zagrożenie życia kobiety.

Jedną ze zmian do ustawy, którą wprowadzono, jest klauzula sumienia, czyli regulacja prawna, zgodnie z którą lekarz może odmówić wykonania świadczenia niezgodnego z jego sumieniem. Lekarze mogą się na nią powoływać, gdy mimo przesłanek legalności, nie chcą wykonać zabiegu aborcji np. ze względów ideologicznych czy religijnych.

Zgoda na wykonanie aborcji musi być potwierdzona na piśmie

Każda kobieta, u której istnieją przesłanki do wykonania legalnej aborcji, musi się na nią zgodzić i potwierdzić to na piśmie. W przypadku ciąż kobiet małoletnich lub całkowicie ubezwłasnowolnionych, które podlegają prawu do aborcji – zgodę na zabieg wyraża rodzic lub opiekun prawny a w niektórych przypadkach sąd rodzinny.

Aborcja w Polsce – jak wyglądają statystyki?

Według danych Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny w Polsce dokonuje się więcej niż sto tysięcy aborcji w ciągu roku. Kilkanaście procent zabiegów usunięcia ciąży jest wykonywanych poza granicami Polski. Potocznie nazywamy to turystyką aborcyjną.

Ciężarne, które chcą usunąć ciążę, co do której według polskiego prawa nie ma przesłanek do legalnej aborcji, wyjeżdżają do krajów, w których prawo jest w tym zakresie bardziej liberalne i tam poddają się zabiegom usunięcia ciąży. Ponieważ odbywa się to zgodnie z tamtejszym prawem, kobieta nie popełnia przestępstwa.

Legalnych aborcji w Polsce jest około jednego tysiąca rocznie. Rozbieżność w liczbach jest dowodem na to, że w kraju istnieje podziemie aborcyjne, czyli zabiegi usuwania ciąży wykonywane są nielegalnie i odpłatnie.